Οι τσακωμοί ανάμεσα στ' αδέρφια είναι ό,τι πιο συνηθισμένο για κάθε οικογένεια. Πριν σας δώσουμε συμβουλές για το πώς να τους προλάβετε, είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι:
- οι καβγάδες ανάμεσα στ' αδέρφια και η αδελφική αντιζηλία είναι φυσιολογικές αντιδράσεις των παιδιών και σχετίζονται άμεσα με την αναπτυξιακή φάση του κάθε παιδιού.
- ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά βιώνουν και διαχειρίζονται τις σχέσεις με τ' αδέρφια τους μπορεί να προσδιορίσει και τον τρόπο με τον οποίο αργότερα ως ενήλικοι αλληλεπιδρούν με τους φίλους/συνεργάτες κλπ.
Με βάση τα παραπάνω, ως γονείς καλό είναι να μην αποδίδουμε αρνητικούς χαρακτηρισμούς στα παιδιά μας κάθε φορά που μαλώνουν π.χ. για το ποιος θα καθίσει πού στο τραπέζι, αφού είναι φυσιολογικό να ανακύπτουν τέτοιες διεκδικήσεις.
Θα πρέπει όμως να έχουμε υπόψη ότι η δική μας στάση και καθοδήγηση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αυτοπροσδιοριστούν και να καταλάβουν καλύτερα τις ανθρώπινες σχέσεις, εφόδιο σημαντικό για την ενήλικη ζωή τους έξω από τα στενά όρια της οικογένειας.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει ως γονείς να έχουμε υπόψη είναι ότι, αφού εμείς είμαστε το πρότυπο των παιδιών, θα πρέπει να φροντίζουμε οι σχέσεις μας με τους γύρω μας και πριν απ'όλα με το σύντροφό μας, να μην είναι ανταγωνιστικές και οι όποιες διαφωνίες να λύνονται με κουβέντα και διάθεση αλληλοκατανόησης.
Αναφορικά με τις σχέσεις των παιδιών μας μεταξύ τους, όταν πλέον αυτά είναι σε ηλικία 3 ετών και πάνω, μπορούμε να ακολουθήσουμε ορισμένες βασικές πρακτικές όχι τόσο για να αποκλείσουμε τους ομηρικούς καβγάδες και τους τσακωμούς (αφού αυτό είναι μέρος των οικογενειακών σχέσεων και της ανάπτυξης των παιδιών) όσο για να διασφαλίσουμε τους σωστούς όρους του παιχνιδιού.
- Να αποφεύγουμε τις συγκρίσεις ανάμεσα στα αδέλφια
- Να αναγνωρίζουμε έμπρακτα ότι κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και έχει τα δικά του χαρίσματα και τις δικές του ανάγκες. Γι' αυτό καλό είναι να αναθέτουμε στα παιδιά ξεχωριστά καθήκοντα/ευθύνες/ρόλους ανάλογα με τα χαρακτηριστικά, την ηλικία και τα ενδιαφέροντά τους και να τα επαινούμε γι' αυτό που είναι και όχι για αυτό που κάνουν σε σύγκριση με τ΄αδερφια τους.
- Να ζητούμε από τα παιδιά να θέτουν τους δικούς τους κανόνες (π.χ. πώς θα μοιράζονται το ίδιο παιχνίδι).
- Να δίνουμε εξίσου μεγάλη προσοχή σε όλα τα παιδιά της οικογένειας και να μην παρασυρόμαστε από αντιλήψεις ότι λόγω χαρακτήρα ή ικανοτήτων ένα παιδί χρειάζεται λιγότερη ή περισσότερη προσοχή από τα αδέρφια του.
- Να τονίζουμε το αίσθημα κοινοκτημοσύνης μέσα στην οικογένεια και να εξηγούμε το νόημα της οικογένειας και των οικογενειακών σχέσεων. Ωστόσο, προκειμένου να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά στη μοιρασιά καλό είναι να σεβόμαστε και το γεγονός ότι κάθε παιδί μπορεί να έχει κάποια αντικείμενα - παιχνίδια που είναι κατ΄αρχήν δικά του και αυτό πρέπει να γίνεται σεβαστό από τους υπόλοιπους (Έτσι, θα μάθετε στα μικρότερα αδέρφια ότι δεν μπορούν να παίρνουν το βιβλίο του μεγαλύτερου αδερφού τους).
- Να αναθέτουμε στα μεγαλύτερα παιδιά να δείξουν π.χ. ένα παιχνίδι στα μικρότερα. Όταν δε αυτό συμβαίνει χωρίς να το ζητήσουμε πρώτα εμείς, να επιβραβεύουμε το παιδί.
Επιπλέον 3 βασικές πρακτικές για να εδραιώσουμε αρμονικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια και προπαντός ανάμεσα στ' αδέρφια είναι οι εξής:
- Να θεσπίσουμε σαφείς και συγκεκριμένους κανόνες επιθυμητών συμπεριφορών. Για παράδειγμα:
- Παίρνουμε τα πράγματα με τη σειρά
- Δεν χτυπάμε τους άλλους
- Ζητάμε ευγενικά από τους άλλους να μας δώσουν κάτι
- Λέμε ευχαριστώ και παρακαλώ
- Ζητάμε συγγνώμη
- Να οργανώνουμε κοινές οικογενειακές δραστηριότητες ώστε όλοι μαζί να περνούμε χρόνο και να μην αναγκάζονται τα παιδιά να διεκδικήσουν χωριστά το καθένα την προσοχή και το χρόνο του κάθε γονιού.
- Να προτρέπουμε τα παιδιά να φτιάχνουν κάρτες και δώρα έκπληξη για τα αδέρφια τους σε γιορτές, γενέθλια, ιδιαίτερα γεγονότα.
Εάν κάποιο από τα παιδιά (ηλικία 2-7) συνηθίζει να χτυπά για να πάρει αυτό που θέλει, διαβάστε και τη σχετική ενότητα Πώς να μάθετε στο παιδί να μη χτυπά άλλους
Εύη Τρούκη, Δρ. Επιστημών Αγωγής - parentbook.gr
Οι μαθητές της ομάδας E.S.M.A. της Ε τάξης του 6ου Διαπολιτισμικού Δημοτικού Σχολείου Ελευθερίου-Κορδελιού Θεσσαλονίκης είπαν ΟΧΙ στο σχολικό εκφοβισμό με ένα βίντεο που πήρε το 1ο βραβείο του 2ου πανελλήνιου σχολικού διαγωνισμού - Λέμε ΟΧΙ στο σχολικό εκφοβισμό.
Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα είναι ίσως το πιο σημαντικό μάθημα για τα παιδιά μας. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει μέσα από τυπικές διδασκαλίες. Το μάθημα αυτό είναι μάθημα ζωής που το δίνουν με τις πράξεις τους οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί. Όταν το σχολικό περιβάλλον δίνει μηνύματα σεβασμού και αποδοχής όλων των μαθητών αδιακρίτως, τα παιδιά ξεπερνούν στερεότυπα και κατανοούν το πραγματικό νόημα του αλληλοσεβασμού και της ελευθερίας.
Ίσως για αυτό θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι το 1ο βραβείο που κέρδισαν οι μαθητές του 6ου Διαπολιτισμικού Δημοτικού Σχολείου Ελευθερίου-Κορδελιού Θεσσαλονίκης είναι όχι απλώς επιβράβευση αλλά ο καρπός μιας μακρόχρονης προσπάθειας των εκπαιδευτικών του συγκεκριμένου σχολείου με πρωτεργάτη τον Διευθυντή του σχολείου, Στέργιο Παπαδόπουλο.
Το σχολείο αυτό βρίσκεται στο δυτικό άκρο του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσ/νίκης και από το 1998 έχει τον τίτλο «διαπολιτισμικό» καθώς σε αυτό φοιτούν παιδιά με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο. Τη φετινή χρονιά φοιτούν στο σχολείο 196 γηγενείς μαθητές, 5 παλιννοστούντες, 49 αλλοδαποί (42 απ’ αυτούς γεννήθηκαν στην Ελλάδα) και 30 τσιγγάνοι.
Όλα αυτά τα χρόνια οι εκπαιδευτικοί αυτού του σχολείου αγωνίζονται να κάνουν πράξη το πνεύμα του αλληλοσεβασμού και της αποδοχής. Οι δραστηριότητες και τα προγράμματα του σχολείου καλλιεργούν τη δημιουργικότητα των παιδιών αξιοποιώντας τα ενδιαφέροντα και την πολιτισμική τους ταυτότητα.
Ένα κλικ στην ιστοσελίδα του σχολείου αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι η πρόθεση του σχολείου είναι να κάνει πράξη το διαπολιτισμικό πνεύμα: διαθέτει ιστοσελίδα στα ελληνικά, αγγλικά, ρωσικά & αλβανικά), η οποία βραβεύτηκε για 6 χρονιές σαν μια απ’ τις 10 καλύτερες ιστοσελίδες δημοτικών σχολείων στην Ελλάδα.
Στην ιστοσελίδα του σχολείου μπορείτε να βρείτε υλικό και εκδόσεις που δείχνουν πώς το σχολείο προτρέπει τους μαθητές να αισθάνονται περήφανοι για την ταυτότητά τους αλλά και να σέβονται τις ιδιαιτερότητες των άλλων (http://6dim-diap-elefth.thess.sch.gr/glossomageiremata.pdf, http://6dim-diap-elefth.thess.sch.gr/Greek/Ekdoseis/otan_to_sxoleio_anoigei_parathira_ston_kosmo.pdf.)
Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Σέβομαι τη διαφορετικότητα», το Διεθνές Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας και το British Council (Βρετανικό Συμβούλιο) βράβευσαν τις δέκα ομάδες που δημιούργησαν τα πιο πρωτότυπα βίντεο και παρουσιάσεις με τον τρόπο που τα ίδια τα παιδιά αντιλαμβάνονται τις αξίες της διαφορετικότητας, της ισότητας των ευκαιριών, της κοινωνικής ένταξης και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Περισσότερα από 200 σχολεία, 300 εκπαιδευτικούς, 500 ομάδες και σχεδόν 2000 μαθητές από 142 πόλεις και χωριά πανελλαδικά συμμετείχαν στο διαγωνισμό.
Η ομάδα E.S.M.A. των μαθητών της Ε’ τάξης του 6ου Διαπολιτισμικού Δημοτικού Σχολείου Ελευθερίου-Κορδελιού Θεσ/νίκης που κατέλαβε την 1η θέση αποτελείται από τους/τις μαθητές/τριες Μιχάλης Ελευθεριάδης, Αντώνης Φιλιππίδης, Στέλα Ντούσι και Έλντα Φιζμάνι. Τα παιδιά μαζί με τη δασκάλα της Πληροφορικής κα Ελένη Δελημπέη και τη δασκάλα των Αγγλικών κα Ζωή Μαλιβίτση, εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν ένα καταπληκτικό βίντεο διάρκειας 3 λεπτών με τίτλο: «ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ», που ήταν κι ο τίτλος του ομώνυμου τραγουδιού που έγραψε η δασκάλα των Αγγλικών. Συμμετείχαν στο βίντεο εκτός από τους 4 προαναφερθέντες μαθητές/τριες και οι: Βλαδίμηρος Ευθυμιάδης, Αναστασία Ζαφειρίδου, Αλέξανδρος Παροτσίδης, Νίκος Παπαδόπουλος, Αντιγόνη Σουλμέτα, Νίκος Κυπριανίδης και οι δάσκαλοι Χαρά Μπελίδου, Κώστας Πασχαλόπουλος και Σάββας Αντωνιάδης.
Δείτε το βίντεο και συζητήστε το με τα παιδιά και τους μαθητές σας
----------------------------------------------------
Εύη Τρούκη - Φιλόλογος, Ερευνήτρια
--------------------------------------------
Όλοι οι νικητές του φετινού διαγωνισμού «Λέμε όχι στον σχολικό εκφοβισμό» είναι:
- Πρώτη θέση: 6ο Διαπολιτισμικό και Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Ελευθερίου – Κορδελιού
- Δεύτερη θέση: Εκπαιδευτήρια Θεομήτωρ
- Τρίτη θέση: Ράλλεια Πρότυπα Πειραματικά Δημοτικά
- Τέταρτη θέση: 3ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας
- Πέμπτη θέση: 2ο Γυμνάσιο Διδυμοτείχου
Τιμητικές διακρίσεις έλαβαν τα σχολεία:
- Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Πατρών
- 4ο Γυμνάσιο Αλίμου
- 2ο Δημοτικό Ζευγολατιού
- Ελληνογερμανική Αγωγή
- Εκπαιδευτήρια Γείτονα
- Ειδικό Δημοτικό Κωφών και Βαρήκοων Πεύκης Λυκόβρυσης
- Ειδικό Δημοτικό Τυφλών Καλλιθέας
Το βραβείο κοινού απονεμήθηκε στο:
- Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Αναβρύτων
Τι είναι το παιχνίδι φαντασίας; Σε ποιες ηλικίες το συναντάμε; Γιατί είναι σημαντικό για την ανάπτυξη των παιδιών;
Το παιχνίδι φαντασίας δεν είναι απλώς μια εκτόνωση για το παιδί. Είναι ένα βασικό μέσο για να καταλάβει καλύτερα τον κόσμο και τη δική του θέση μέσα σε αυτόν. Τα παιδιά μας κάνουν ότι είναι η δασκάλα, κάνουν ότι έχουν ένα σκυλάκι και το πηγαίνουν βόλτα, κάνουν ότι είναι η μαμά που φροντίζει το μωρό ή ότι είναι ο γενναίος πυροσβέστης που σώζει τους άλλους. Παίρνουν τα απλά και καθημερινά αντικείμενα και κάνουν ότι είναι ζωάκια, διαστημόπλοια και ό,τι άλλο θέλει η φαντασία τους. Παίρνουν μια κούκλα, ένα αρκουδάκι και κάνουν ότι το ταίζουν.
Ένα παιχνίδι φαντασίας βασίζεται σε δύο πράγματα. Πρώτον σε μια φανταστική κατάσταση και δεύτερον σε κανόνες συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε αυτή την κατάσταση. Αυτά τα δύο στοιχεία προσφέρουν τη βάση για την κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, γιατί το βοηθούν να επεξεργαστεί τις κοινωνικές του εμπειρίες μέσα από τη δράση και τον λόγο.
Όταν ένα παιδί παίρνει ένα αντικείμενο και το χρησιμοποιεί ως κάτι άλλο (π.χ. μια ξύλινη κουτάλα τη χρησιμοποιεί ως ραβδί ή ως σπαθί), ασκείται στο να κινείται μεταξύ του αντικειμενικού και του υποκειμενικού, μεταξύ του εξωτερικού κόσμου και του εσωτερικού κόσμου. Μαθαίνει επομένως να ακολουθεί και τις εσωτερικές του ιδέες και να τις διαχωρίζει από τα εξωτερικά στοιχεία και αντικείμενα. Μια φορά άκουσα έναν γονιό να λέει στο παιδί του «Μα τι ανοησίες λες; Αυτό που κρατάς είναι καπάκι από αναψυκτικό, δεν είναι κέρμα». Φαίνεται ότι ο γονιός αυτός θεώρησε ότι πρέπει να επαναφέρει το παιδί στην πραγματικότητα ή έστω να του τονίσει την αντικειμενική αλήθεια. Όμως, τα παιδιά έχουν συναίσθηση του φανταστικού. Το παιδί ξέρει ότι αυτό που κρατά είναι μια ξύλινη κουτάλα, αλλά τη δεδομένη στιγμή επιθυμεί να το «δει» ως κάτι άλλο και για αυτό το χρησιμοποιεί με διαφορετικό τρόπο.
Άραγε είναι χρήσιμο και σημαντικό να κάνει αυτόν τον διαχωρισμό; Και βέβαια. Όπως εξηγεί ο Vygotsky, το να μπορεί το παιδί να διαχωρίσει αυτό που κάνει και λέει από αυτό που βλέπει, το να μπορεί να διαχωρίζει τη συμπεριφορά του από αυτό που είναι το συμβατικό αντικείμενο, διδάσκει στο παιδί να σκέφτεται για αυτό που θα κάνει, για το πώς θα συμπεριφερθεί. Το παιδί δηλαδή ανακαλύπτει ότι μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε πολλές διαφορετικές αντιδράσεις και συμπεριφορές ανεξάρτητα από αυτό που βλέπει αντικειμενικά μπροστά του. Έτσι, μαθαίνει ότι μπορεί να καθορίζει τις αντιδράσεις του και όχι να δρα αντανακλαστικά μπροστά σε ό,τι βλέπει.
Επίσης, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι όσο ελεύθερο και να μοιάζει ένα παιχνίδι φαντασίας, στην πραγματικότητα το παιδί ενσωματώνει στοιχεία και κανόνες του πραγματικού κόσμου και ιδιαίτερα της συμπεριφοράς των ενηλίκων. Το παιδί βάζει τα στοιχεία αυτά στο φανταστικό παιχνίδι του για να μπορέσει να τα κατανοήσει και να τα διαχειριστεί. Για παράδειγμα, ακόμα κι όταν ένα παιδί κάνει ότι κοιμάται στα ψέματα για χάρη του παιχνιδιού, θα κάνει ό,τι ακριβώς κάνουμε όταν κοιμόμαστε κι όχι κάτι άσχετο. Έτσι, θα κάνει ότι βάζει πιτζάμες, θα σκεπαστεί, θα κλείσει τα μάτια κλπ. Εάν ένα παιδί κάνει στο παιχνίδι ότι είναι η μαμά και η κούκλα το μωρό, θα συμπεριφερθεί όπως ακριβώς μια μαμά στο μωρό της: θα το ταΐσει, θα το νανουρίσει κλπ.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι μέσα από το φανταστικό παιχνίδι το παιδί επεξεργάζεται τους κοινωνικούς ρόλους και βάζει τον εαυτό του να συμπεριφερθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις αυτών των ρόλων. Έτσι, μέσα από το παιχνίδι του εξασκείται σε αυτούς τους ρόλους. Γι’ αυτό και βλέπουμε τα παιδιά να μπαίνουν σε ρόλους (π.χ. της δασκάλας, της νεράιδας) και όχι μόνο να υιοθετούν τις αντίστοιχες κινήσεις, αλλά και τις εκφράσεις, τον τρόπο και το ύφος της ομιλίας.
Επομένως, εμείς οι μεγάλοι είναι καλό όχι μόνο να αφήνουμε στα παιδιά χώρο και χρόνο για παιχνίδια φαντασίας, αλλά να έχουμε στο νου μας πως, όταν παρεμβαίνουμε στο παιχνίδι τους, είναι καλό να μπαίνουμε στους ρόλους και το σκηνικό του παιχνιδιού, γιατί μέσα από τη δική μας συμμετοχή παίρνουν νέα ερεθίσματα. Μη διστάσετε να αναλάβετε τον ρόλο που θα σας αναθέσει το παιδί και φροντίστε να συμπεριφερθείτε ανάλογα με τον ρόλο: αν είστε η καλή νεράιδα θα μιλήσετε γλυκά, αν είστε ο πελάτης του μαγαζιού θα κάνετε ερωτήσεις όπως "Μπορείτε να μου πείτε παρακαλώ πόσο κάνει αυτό το μπλουζάκι;"
Μια τελευταία παρατήρηση. Μπορεί το παιχνίδι φαντασίας να μας φαίνεται φυσικό για παιδιά πολύ μικρής ηλικίας, όμως είναι απαραίτητο για όλα τα παιδιά, ακόμα και μετά την προσχολική ηλικία. Μην παραξενευτείτε λοιπόν εάν δείτε ένα 9χρονο παιδί να παίζει έχοντας δημιουργήσει έναν φανταστικό κόσμο και να θέλει συνέχεια να μπαίνει σε φανταστικούς ρόλους. Ο Φρόϋντ (Freud) έχει εξηγήσει ότι μέσα από το παιχνίδι φαντασίας το παιδί όχι μόνο βρίσκει τρόπο να κάνει πραγματικότητα τις βαθύτερες επιθυμίες του (π.χ. κάνει ότι φροντίζει ένα άλογο, γιατί θα ήθελε πολύ να έχει ένα άλογο και να κάνει ιππασία), αλλά πολλές φορές βρίσκει τρόπο να διαχειριστεί αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι το άγχος, ο φόβος, η λύπη (π.χ. παίζει τον γιατρό, για να ξεπεράσει το άγχος που του προκαλεί ο γιατρός).
Δρ. Εύη Τρούκη - parentbook.gr
…Η παιδική ηλικία είναι σαν το νερό που ξεπηδάει από τη γη. Ποτίζει τον άνθρωπο που θα δημιουργηθεί. Μπορεί και να τον πνίξει. Μ’ αυτό το νερό της πρώτης πηγής θα πορευτεί ο άνθρωπος σ’ όλη του τη ζωή. Μ’ αυτό θα ξεδιψάσει. Ή απ’ αυτό θα δηλητηριαστεί. Χρειάζεται επαγρύπνηση η παιδική ηλικία. Γιατί τίποτε σπουδαιότερο δεν υπάρχει για τον άνθρωπο, από το να καθοδηγεί μία άλλη ύπαρξη. Το παιδί δεν έχει ανάγκη, βασικά, από αντικείμενα. Για άλλα πράγματα διψά. Έχει ανάγκη να νιώθει σε κάθε στιγμή την προστατευτική, άγρυπνη, προσεκτική σκιά αυτών που το ’φεραν στον κόσμο και τ’ ανάθρεψαν.
Δίνω σ’ ένα παιδί, σημαίνει ότι δίνω στον εαυτό μου. Κάθε στιγμή. Τότε μπορεί το παιδί να θεριέψει κι οι ρίζες του θα ’ναι βαθιές, δυνατές. Οι γονείς είναι σπόρος του παιδιού κι η γη όπου βλασταίνει.
Για το παιδί οι γονείς είν’ ο κόσμος, η εικόνα αυτού που πάει να γίνει, αυτού που πρέπει ή δεν πρέπει να είναι. Αυτά που κάνουν, αυτά που λένε, αυτό που αποτελούν, μένουν μέσα του όλα. Ακόμα κι αν το αγνοεί. Γιατί το παιδί είναι πάντα παρόν μες στον ενήλικα.
Ό,τι δώσεις σ’ ένα παιδί κάποια μέρα στο επιστρέφει. Κι ό,τι του αρνηθείς θα τ’ αρνηθεί με τη σειρά του. Το κακό που του κάνεις μπορεί κι αυτό να το επαναλάβει. Μα αν γεμίσεις τα νεαρά του πανιά με την πνοή της δύναμης, του θάρρους και της ευθύτητας, τότε μπορεί ν’ αρμενίσει και θα ξέρει ν’ αντιμετωπίσει τη θύελλα.
Τα μαθήματα που πραγματικά ακούει το παιδί, αυτά που διαμορφώνουν την προσωπικότητά του, είναι οι πράξεις που πραγματοποιεί ο ενήλικας. Τότε μόνο προστατεύεις ένα πλάσμα, ένα παιδί ή έναν άνθρωπο, μόνον όταν δεν του κρύψεις ποτέ, τους κινδύνους της ύπαρξης. Το ποσοστό της δυστυχίας που περιέχει. Προστατεύω κάποιον σημαίνει πριν απ’ όλα πως του μαθαίνω να βλέπει, του δείχνω τον κίνδυνο μέσα του και γύρω του, σημαίνει ότι του δίνω την ικανότητα να τον αντιμετωπίζει και να τον νικά.
Το παιδί πάντα ζητά να μετρήσει τις δυνάμεις του.
Για να γίνει αυτό που θέλει και πρέπει να είναι, οφείλει να αναμετρηθεί με τον κόσμο, με τα πράγματα.
Ο φόβος και ο πόνος είναι σπουδαία μαθήματα. Όποιος υποφέρει ανακαλύπτει και πριν απ’ όλα ανακαλύπτεται. Γιατί το σώμα, αυτή η φύση μέσα του, πρέπει να την μάθει και να την χειραγωγεί…
Δρ. Πέτρος Μπερερής, Σύμβουλος επί τιμή του Παιδαγωγικού Ινστιούτου, Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Παιδαγωγών
Ως γονείς, θέλουμε πάντα το καλύτερο για τα παιδιά μας! Προσπαθούμε να τους προσφέρουμε ερεθίσματα φέρνοντάς τα σε επαφή με διάφορες δραστηριότητες, όχι μόνο για να τα απασχολήσουμε δημιουργικά αλλά και για να τους προσφέρουμε όλα τα ωφέλη που εμπεριέχονται στην ενασχόληση με τις δραστηριότητες αυτές.
Μία από τις επιλογές των γονέων είναι και η μουσικοκινητική. Συνδυάζοντας τη μουσική με την κίνηση, τα παιδιά ανακαλύπτουν και εξερευνούν το ρυθμό και τη μελωδία, παίζουν με κρουστά όργανα ειδικά για μικρές ηλικίες, αυτοσχεδιάζουν και αναπτύσσουν τη φαντασία τους. Παράλληλα, ως μέλη μιας ομάδας, κοινωνικοποιούνται και μαθαίνουν να ακολουθούν κανόνες.
Η μουσικοκινητική απευθύνεται σε παιδιά όλων των ηλικιών, ακόμα και σε βρέφη! Τα σύγχρονα μουσικοπαιδαγωγικά συστήματα που απευθύνονται σε τόσο μικρές ηλικίες είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να παρακολουθούν το μάθημα και οι γονείς, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά ενθαρρύνοντας κατά αυτόν τον τρόπο τα παιδιά τους.
Και έτσι έρχεται η μέρα για το πρώτο μάθημα! Η αγωνία υπάρχει πάντα.
“Άραγε θα του αρέσει;”
“Και αν δεν θέλει να κάνει αυτά που δείχνει η δασκάλα;”
“Μήπως είναι μικρή;”
Αυτά και άλλα πολλά περνούν από το μυαλό κάθε γονέα και είναι απολύτως φυσικό! Αν στο μάθημα το παιδί δείξει ενδιαφέρον και περάσει όμορφα, οι γονείς είναι κι αυτοί χαρούμενοι. Τι συμβαίνει όμως αν το παιδί αντιδράσει διαφορετικά από ό,τι περιμένουν οι γονείς;
Είναι γεγονός ότι κάθε παιδί έχει τη δική του προσωπικότητα. Την ώρα που οι γονείς μπορεί να περνούν όμορφα στο μάθημα, το παιδί μπορεί να δείχνει αδιαφορία και να μην θέλει να τραγουδήσει ή να κάνει κινήσεις όπως τα υπόλοιπα παιδιά. Μπορεί να προτιμάει να ασχοληθεί με κάτι άλλο που του τράβηξε την προσοχή στην αίθουσα ή να κουρνιάσει στην αγκαλιά της μαμάς. Μπορεί ακόμα και να αρχίσει να κλαίει. Σε αυτή την περίπτωση, οι γονείς δεν πρέπει να αισθάνονται άβολα απέναντι στους υπόλοιπους γονείς ή το δάσκαλο, αλλά θα πρέπει να απευθυνθούν στο άτομο που είναι κατάλληλο να τους εξηγήσει ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι ανησυχητική. Και το άτομο αυτό δεν είναι άλλο από τον ίδιο τοδάσκαλο!
Οι δάσκαλοι το ξέρουν· κάθε παιδί θέλει το χρόνο του. Ένα παιδί που στην τάξη δεν τραγουδάει, δεν σημαίνει ότι δεν ακούει, απλώς δεν νιώθει έτοιμο να εκφραστεί μέσα στην τάξη. Ίσως το κάνει κάποια στιγμή όταν θα είναι στο σπίτι χωρίς να το περιμένει κανείς! Αν άρχισε να κλαίει μπορεί να φοβήθηκε από τη μουσική, ιδίως αν αυτή ήταν δυνατή και ζωηρή. Αν θέλει να μείνει στην αγκαλιά της μαμάς είναι επειδή εκεί αισθάνεται ασφάλεια. Σε αυτή την περίπτωση δεν χρειάζεται πίεση αλλά ενθάρρυνση. Για κάποια παιδιά η πρώτη χρονιά είναι ολόκληρη χρονιά προσαρμογής. Ο δάσκαλος θα συμβουλέψει τους γονείς ώστε να μην έχουν άγχος-άλλωστε η μουσική πρέπει να είναι διασκέδαση!
Η υπομονή, η ενθάρρυνση και το πιο ζεστό μας χαμόγελο είναι ό,τι καλύτερο για τα παιδιά μας. Κάποια μέρα μπορεί να μας εκπλήξουν με όλα αυτά που θα έχουν μάθει μέσα από αυτές τις δραστηριότητες. Και αυτή η μέρα μπορεί να μην είναι τόσο μακρινή όσο φανταζόμαστε!
Ελισάβετ Νάκου, υπεύθυνη προγραμμάτων στο χώρο εκπαίδευσης “Βρέχει νότες”.
Τα μικρά παιδιά τρελαίνονται να παίζουν με αντικείμενα που έχουν διαφορετικά σχήματα. Το παιχνίδι αντιστοίχισης σχημάτων είναι πολύ δημοφιλές και έχει πολλές παραλλαγές σε σχήματα και υλικά.
Τι είναι το παιχνίδι αντιστοίχισης σχημάτων;
Είναι ξύλινες, πλαστικές ή και πάνινες κατασκευές με ανοίγματα που έχουν συγκεκριμένο σχήμα. Συνοδεύονται από μικρά αντικείμενα σε διάφορα σχήματα, χρώματα ή/και μεγέθη. Το παιδί προσπαθεί να βάλει κάθε αντικείμενο στο άνοιγμα που ταιριάζει, μέχρι να τοποθετήσει όλα τα αντικείμενα μέσα στην κατασκευή. Αυτό σημαίνει ότι σιγά σιγά μαθαίνει να ταξινομεί τα αντικείμενα και κατευθύνει σωστά τα χεράκια του ώστε να βάλει τα αντικείμενα στο σωστό άνοιγμα.
Για παιδιά προσχολικής ηλικίας αναζητήστε ανάλογα παιχνίδια που περιλαμβάνουν μεγαλύτερο αριθμό αντικειμένων.
Σκορπίστε όλα τα αντικείμενα και πείτε στο παιδί να βρει π.χ. τον κύκλο ή και να το βάλει στο σωστό άνοιγμα.
Κάντε το ίδιο με όλα τα αντικείμενα, ώστε να βεβαιωθείτε ότι ξέρει να αναγνωρίζει το κάθε αντικείμενο (π.χ. σχήμα), όταν ακούει τη λέξη (τετράγωνο, κύκλος, τρίγωνο κοκ).
Στη συνέχεια πείτε στο παιδί να διαλέγει μόνο του όποιο αντικείμενο θέλει, να το κατονομάζει και μετά να το βάζει στο σωστό άνοιγμα.
Σε επόμενο στάδιο χρησιμοποιείστε τα αντικείμενα για να μάθετε στο παιδί πρόσθεση και αφαίρεση.
Τι περισσότερο μπορεί να μάθει το παιδί προσχολικής ηλικίας παίζοντας με παιχνίδια αντιστοίχισης σχημάτων;
Για παιδιά προσχολικής ηλικίας (3 ετών και άνω) ιδανικά είναι τα παιχνίδια αυτά όταν έχουν για αντικείμενα αντιστοίχισης τα γράμματα της αλφαβήτου, τους αριθμούς ή τις ώρες.
Όμως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να επωφεληθούν ακόμα περισσότερο με τα πιο προχωρημένα παιχνίδια αντιστοίχισης.
Μπορούν να μάθουν να ξεχωρίζουν τα μεγέθη και να κάνουν συγκρίσεις. Για να τα βοηθήσετε σε αυτό κάνετε ερωτήσεις "Ποιο από τα δύο είναι μεγαλύτερο;", "Ποιο από αυτά τα τέσσερα είναι μικρότερο;". Επίσης, μπορείτε να βάζετε διάφορα αντικείμενα στη σειρά από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο.
Έτσι, το παιδί παίζοντας μαθαίνει βασικές μαθηματικές έννοιες.
Σε επόμενο στάδιο μπορείτε να παίξετε με την έννοια του βάρους και να βοηθήσετε το παιδί να καταλάβει τι σημαίνει βαρύ και ελαφρύ, τι σημαίνει βαρύτερο και ελαφρύτερο και πώς αυτό μας χρησιμεύει για να καταλάβουμε τι συμβαίνει γύρω μας.
Δείτε το παιχνίδι της φωτογραφίας. Το παιδί παίζει με τα σχήματα και πειραματίζεται με το βάρος που πρέπει να βάλει σε κάθε πλευρά για να ισορροπήσει η κατασκευή της τραμπάλας. Προσθέτει, αφαιρεί, συγκρίνει. Αυτό σημαίνει ότι κάνει Μαθηματικά και Φυσική !
Σε ακόμα πιο προχωρημένο στάδιο μπορείτε να παίξετε με τα σχήματα κατά έναν πιο σύνθετο τρόπο. Ένα τετράχρονο παιδί μπορεί να αρχίσει να συνδυάζει σχήματα και να φτιάχνει ένα νέο σχήμα, όπως είναι το εξάγωνο ή ο ρόμβος. Δείτε για παράδειγμα τη φωτο που ακολουθεί.
Μην ξεχνάτε ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η δική σας παρουσία και καθοδήγηση με έξυπνα ερωτήματα είναι σημαντικό στοιχείο για να μπορέσει το παιδί να εξελίξει το παιχνίδι του.
Εύη Τρούκη - parentbook.gr
----------------
Διαβάστε πώς αξιοποιούμε τα παιχνίδια αντιστοίχισης σχημάτων ξεκινώντας ακόμη από τη βρεφική ηλικία
Πολλοί σύγχρονοι γονείς αναρωτιούνται ποια μπορεί να είναι η σχέση του παιδιού τους με την κλασική μουσική αλλά και ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος της κλασικής μουσικής στη σύγχρονη κοινωνία.
Την ίδια στιγμή όλο και περισσότεροι νέοι - κυρίως- άνθρωποι στρέφονται στη μουσική, σε μια προσπάθεια να προσδιοριστούν πνευματικά. Πρόκειται προφανώς για μια εσωτερική αναζήτηση. Η διάθεση για πνευματική ενέργεια, ευεξία και πληρότητα φαίνεται να ωθούν τα νέα παιδιά στην μουσική. Γι' αυτό ίσως πρέπει γονείς και εκπαιδευτικοί να αναζητήσουμε σοβαρές ιδέες για μια καλύτερη προσέγγιση της κλασική μουσικής.
Το ερώτημα βέβαια είναι ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος της μουσικής σε μια κοινωνία που περνά πολλές δυσκολίες και πως θα μπορούσε η μουσική να προσελκύσει και άλλους ανθρώπους.
Η οικονομική αστάθεια, οι κοινωνικές εξελίξεις, οι μεταβαλλόμενες συνθήκες ζωής αλλά και οι τεχνολογικές πρόοδοι δημιουργούν ένα αίσθημα ανασφάλειας επειδή ακριβώς απομακρύνουν τον άνθρωπο από τον εσωτερικό του κόσμο. Η μουσική του προσφέρει διέξοδο και βοηθά στο εσωτερικό προσανατολισμό.
Η μουσική από τη μια αποτελεί έκφραση του πολιτισμού μας και απ’τήν άλλη είναι βασικό στοιχείο της πνευματικής και συναισθηματικής ζωής του ανθρώπου γι’αυτό ακριβώς το λόγο μπορεί να αποτελέσει το μέσο και να αποβεί μια διαδικασία μέσα από την οποία το παιδί, ο έφηβος και ο ενήλικος ακόμη μπορεί να αναζητήσει το εσωτερικό του περιβάλλον, να κατανοήσει το εξωτερικό και να συμφιλιωθεί και με τα δύο.
Ο μουσικός τρόπος αίσθησης και σκέψης έχει καθαρότητα, σταθερότητα και βάθος. Βοηθά τον άνθρωπο να αντιλαμβάνεται με περισσότερους τρόπους, να αισθάνεται πιο βαθειά , να ονειρεύεται, να ελπίζει.
Η επίδραση της μουσικής στη κοινωνία φαίνεται ότι είναι μικρή, της κλασικής μουσικής ακόμα μικρότερη, η παρουσία της ωστόσο και ο ρόλος της στην εκπαίδευση είναι βασικός. Η λειτουργία που επιτελεί διαχρονικά και η σημασία της για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου είναι αναμφισβήτητες.
Η μουσική εκπαίδευση δεν είναι -σε καμία περίπτωση- πολυτέλεια ούτε χαρακτηριστικό καλλιέργειας. Η κλασική μουσική έχει την δυνατότητα να απευθύνεται ακόμη και σήμερα στη σύγχρονη κοινωνία και ιδιαίτερα στους νέους. Η προσέγγιση της θα πρέπει να γίνεται με τέτοιους τρόπους ώστε να μην καθίσταται τέχνη για λίγους. Θα πρέπει να υπάρξει –και η αλήθεια είναι πως υπάρχει ήδη σε μεγάλο βαθμό- έμπρακτο ενδιαφέρον να αποκτήσουν πρόσβαση στην κλασική μουσική όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι (νέοι, ομάδες μη προνομιούχες).
Οι σύγχρονοι τρόποι σχεδιασμού συναυλιών που θα ανανέωναν το ενδιαφέρον του ήδη υπάρχοντος κοινού και θα δημιουργούσαν καινούργιο- η καλλιέργεια των ακροατών, η δυνατότητα μουσικής εκπαίδευσης σε όλους και η προβολή της κλασικής μουσικής από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας αποτελούν –σίγουρα- τρόπους που θα βοηθούσαν στην καλύτερη προσέγγιση της μουσικής.
Μουσική παντού σε αίθουσες συναυλιών, αλλά και σε εργοστάσια, μουσεία, πολυκαταστήματα, παιδικές χαρές κ.λπ. Μουσική και λογοτεχνία, ποίηση, φωτογραφία, κινηματογράφο. Μουσική για όλους ανεξάρτητα από τις οικονομικές τους δυνατότητες. Μουσική καλλιέργεια των ακροατών πριν την ακρόαση, εξοικείωση με το μουσικό έργο πριν την παρακολούθηση της συναυλίας. Για τα παιδιά προετοιμασία από το σχολείο ή το μουσικό ίδρυμα που φοιτούν, με ποικιλία δραστηριοτήτων και μουσικών παιχνιδιών που θα δημιουργήσουν ένα γόνιμο έδαφος για ευχαρίστηση της ακρόασης.
Η κλασική μουσική καλείται να επιβιώσει ανάμεσα σε πολλές, διαφορετικές ψυχαγωγικές εμπειρίες, παράλληλα με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη ραγδαία μεταμόρφωση του περιβάλλοντος.
Χρειάζεται να προβληθεί περισσότερο,να γίνει γνωστή σε μέρη που δεν έχουν πρόσβαση σ’αυτήν, να αγκαλιάσει όλα τα παιδιά –και όχι μόνο αυτά που έχουν τη δυνατότητα- να αποβεί πνευματικό και συναισθηματικό καταφύγιο για όσους το έχουν ανάγκη, και να αποτελέσει πνευματική και συναισθηματική αναζήτηση για όλους. Η σημασία της για τη ζωή του ανθρώπου –σε όλες τις ηλικίες- σαν αναγκαίο μέσο ψυχικής έκφρασης και επικοινωνίας σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο είναι μεγάλη.
Κατερίνα Παπαδάκου
Καθηγήτρια πιάνου και ανώτερων θεωρητικών της μουσικής, ιδρύτρια της ομάδας musicArte
Γιατί να το επιλέξετε;
Η μπάλα είναι σημαντικό παιχνίδι από τη βρεφική κιόλας ηλικία.
Τα παιδιά από την ηλικία των 3 ετών μπορούν πλέον να πιάνουν τη μπάλα έχοντας τα χέρια τους τεντωμένα. Σταδιακά μπορούν να πετάξουν τη μπάλα σε έναν άλλον για να αρχίσουν να παίζουν μαζί του. Στην προσχολική ηλικία η μπάλα βοηθά τα παιδιά να μάθουν πώς να ελέγχουν τη δύναμη και την κίνηση. Το παιχνίδι με την μπάλα είναι στην ουσία μια προσπάθεια να ελέγξουν την κίνηση της μπάλας κι έτσι να αρχίσουν να αποκτούν έλεγχο επί του περιβάλλοντος, γεγονός που ενισχύει την αυτοπεποίθηση του παιδιού.
Ειδικότερα, παίζοντας με μια μπάλα το μικρό παιδί από τη μια πειραματίζεται και μαθαίνει να ελέγχει τη δική του δύναμη, τις κινήσεις τους και το σώμα του γενικότερα και από την άλλη συσχετίζει τον εαυτό του με άλλα εξωτερικά στοιχεία (π.χ. την κλίση του εδάφους, το ύψος και τη δύναμη του συμπαίκτη του).
Για παράδειγμα παίζοντας με μια μπάλα το μικρό παιδί θα καταλάβει ότι πρέπει να δώσει μεγαλύτερη ώθηση στην μπάλα για να την κάνει να κυλήσει προς την κορυφή μιας ανηφόρας, ενώ στην κατηφόρα η μπάλα θα κυλήσει από μόνη της. Γι’ αυτό είναι καλό όταν το παιδί προσπαθεί να ρίξει τη μπάλα προς κάποιο στόχο (π.χ. τα χέρια σας, ένα καλαθάκι κλπ) να μην παρεμβαίνετε και να μην αλλάζετε την πορεία της μπάλας ώστε να την «κάνετε» να πετύχει τον στόχο. Αφήστε το παιδί να πειραματιστεί για να αρχίσει να ανακαλύπτει μόνο του πώς θα συσχετίσει τη δύναμή του και τη μπάλα.
Συμβουλές αγοράς
Καλό είναι να δίνετε στο παιδί να παίζει με μπάλες διαφορετικού βάρους και μεγέθους έτσι ώστε να έχει το ερέθισμα να κάνει περισσότερες συσχετίσεις της δύναμής του με τα χαρακτηριστικά της μπάλας.