Τα συναισθήματα ρυθμίζουν τόσο τον εσωτερικό κόσμο (ενδοπροσωπική σχέση), όσο και τις αλληλεπιδράσεις με τον εξωτερικό κόσμο (διαπροσωπικές σχέσεις).
Οι πρωταρχικές σχέσεις, στη βρεφική και την παιδική ηλικία, είναι αυτές που κατά κύριο λόγο διαμορφώνουν τα μετέπειτα στάδια εξέλιξης ενός ανθρώπου,καθώς μέσα από αυτές ένα παιδί κατανοεί τον εαυτό του, καθώς και τον κόσμο που το περιβάλλει.

Ως βρέφη, γεννιόμαστε με έμφυτη την ανάγκη για δεσμό με το πρόσωπο εκείνο, που θα μας παρέχει ασφάλεια και προστασία. Αυτή ή τάση, που λειτουργεί ως ένα είδος ενστίκτου, παρατηρείται σε όλα τα είδη των θηλαστικών και οδηγεί στην «προσκόλληση» στο πρόσωπο εκείνο που θα μας εξασφαλίσει την απαιτούμενη για την επιβίωση μας, ασφάλεια και προστασία. Απώτερος στόχος της τάσης προσκόλλησης ή δεσμού, όπως και όλων των έμφυτων τάσεων, είναι η εξελικτική ικανότητα προσαρμογής μας στο περιβάλλον.

Στην βρεφική και πρώιμη παιδική ηλικία η διαπροσωπική αλληλεπίδραση ενός παιδιού με τους γονείς ή τους φροντιστές του, έχει να κάνει με το πώς οι γονείς ή φροντιστές ανταποκρίνονται στις ανάγκες του. Ο τρόπος που ένα βρέφος ή νήπιο φροντίζεται, του επιτρέπει να αρχίσει να διαμορφώνει ιδέες και πεποιθήσεις για τον εαυτό του και να αποκτά προσδοκίες για το ίδιο και τους άλλους, στις μελλοντικές διαπροσωπικές του σχέσεις.
Όταν οι γονείς, συνεπώς, ανταποκρίνονται αποτελεσματικά κι επικοινωνούν θετικά με τα παιδιά, τους δείχνουν σεβασμό και εκτίμηση, εκείνα αισθάνονται ότι έχουν εισακουστεί και έχουν γίνει αντιληπτά από τους γονείς τους, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αυτοπεποίθηση κι η αυτοεκτίμησή τους. Ο θετικός τρόπος φροντίδας έχει συναισθηματικές και γνωστικές συνιστώσες, που γενικεύονται στις μετέπειτα διαπροσωπικές σχέσεις και επηρεάζουν όλα τα μετέπειτα στάδια εξέλιξης του παιδιού.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ήδη από την αρχή του δεύτερου μήνα, τα νήπια χρησιμοποιούν την οπτική επαφή για την έναρξη και τη ρύθμιση της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης, με τρόπους παρόμοιους όπως στους ενήλικες. Δείχνουν να προτιμούν γονείς που κινούνται και μιλούν, από εκείνους που δεν αναγνωρίζουν την παρουσία τους ως βρέφη.
Σε αυτά τα πρώτα βήματα συναισθηματικής κοινωνικοποίησης του βρέφους, οι εκφράσεις του προσώπου που το φροντίζει υπερβάλλουν την έκφραση του συναισθήματος και οδηγούν το βρέφος στη μίμηση, βελτιστοποιώντας το επίπεδο διέγερσης του ενδιαφέροντος.
Αυτή η οπτική επικοινωνία είναι πλούσια σε ερεθίσματα για την ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου και ειδικότερα της ανάπτυξης του δεξιού ημισφαιρίου που είναι ανάλογη των κοινωνικών και συναισθηματικών εμπειριών του.
Να εξηγήσουμε, πως το δεξί ημισφαίριο επιτρέπει την επεξεργασία πληροφοριών οπτικού και χωρικού χαρακτήρα κι ο φλοιός του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου είναι υπεύθυνος για την επεξεργασία πληροφοριώντων συναισθηματικών εκφράσεων ενός προσώπου.
Κατά τη διάρκεια αυτών των μη-λεκτικών διαπροσωπικών επαφών, ο φροντιστής και το βρέφος συντονίζονται συναισθηματικά και προσφέρουν ερεθίσματα ο ένας στον άλλο, για την βέλτιστη ρύθμιση του επίπεδου της διέγερσης του ενδιαφέροντος.

Τα παιδιά με ασφαλή συναισθηματική πρόσδεση με τους γονείς και φροντιστές τους διαφέρουν σημαντικά, από αντίστοιχα ανασφαλή,ως προς τις διαπροσωπικές και τις ενδοατομικές ψυχολογικές τους λειτουργίες. Δείχνουν να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κατά την επίλυση προβλημάτων και είναι πιο αποτελεσματικά στη συμμετοχική συμπεριφορά. Παίζουν συχνότερα το ρόλο του αρχηγού της ομάδας συνομήλικων, περισσότερο από ότι ανασφαλή παιδιά και είναι πιο θετικά στην έκφραση των συναισθημάτων τους.

Η συναισθηματική επικοινωνία εκφράζει τη θεμελιώδη σχέση ανάμεσα σε ένα παιδί και τους γονείς του και διενεργεί ουσιαστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του.

Χαρίκλεια Μανουσάκη
Επαγγελματίας Ψυχικής Υγείας
Συστημική Σύμβουλος, NLP, MarteMeo, EFT, PlayTherapy, Coaching
697 44 77 556 - Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Η Χαρίκλεια Μανουσάκη, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Παρότι οι αρχικές σπουδές της και η για δύο δεκαετίες επαγγελματική της κατάρτιση αφορούσε στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και Ειδικών Έργων, η Ψυχολογία ήταν πάντοτε η μεγάλη της αγάπη. Έχει εκπαιδευτεί σε πολλές προσεγγίσεις, ώστε να έχει τη δυνατότητα μέσα από διαφορετικούς τρόπους έκφρασης να προσεγγίζει την ανθρώπινη ψυχή. Έχει διαμορφώσει μία προσωπική στάση απέναντι στην παροχή στήριξης στον άνθρωπο και έχει μία ιδιαίτερη σχέση με τα παιδιά. Εργάζεται με σκοπό να επανεισάγει το συναίσθημα στο πεδίο της αλληλεπίδρασης των ανθρώπων, διευκολύνοντας την αλλαγή που ο εξυπηρετούμενος αναζητά στη ζωή του.

Ο Μάνος Κοντολέων, αγαπημένος συγγραφέας, μιλά για το βιβλίο σε ομιλία του με θέμα "Το παιδικό βιβλίο στην Ελλάδα –παρελθόν, παρόν, μέλλον "και, κατά τη γνώμη μας, δίνει τροφή για σκέψη σε γονείς, εκπαιδευτικούς, εκδότες και bloggers.

Οι περισσότεροι γονείς «επενδύουμε» στην αγορά παιδικών βιβλίων. Γινόμαστε γονείς και λίγο-πολύ από τις συζητήσεις με άλλους γονείς, λίγο-πολύ από τις ενημερώσεις σε blog και site για γονείς, προσπαθούμε να «ανακαλύψουμε» τα παιδικά βιβλία που είναι must.

Τι δείχνει αυτό; Ένα σοβαρό κενό στην παιδεία μας που ξεκινά από τη θέση της λογοτεχνίας στο σχολείο και από τη θέση που έχει το βιβλίο στη ζωή μας, πριν να γίνουμε γονείς.

Ο Μάνος Κοντολέων κάνει δύο σχετικές επισημάνσεις:

«Και τους  καλούς αναγνώστες τους φτιάχνεις από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Τους βρίσκεις στο Δημοτικό, μένεις μαζί τους στο Γυμνάσιο και τους μυείς καθώς φοιτούν στο Λύκειο στα μυστήρια της γλώσσας και των κρυμμένων νοημάτων της.»

«Οι δάσκαλοι πρέπει να διαβάζουν και όχι μόνο βιβλία για παιδιά»

Τα παραπάνω κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στο να αγοράζουμε βιβλία για τα παιδιά μας και να κάνουμε την ανάγνωση βιβλίων τρόπο ζωής. Είναι σημαντικό τόσο οι ίδιοι να διαβάζουμε βιβλία όσο και να συζητάμε για βιβλία.

Μέσα στη σύγχυση που δημιουργεί το κενό αυτό ήρθαν να προστεθούν η υπερπροσφορά παιδικού/εφηβικού βιβλίου και η απουσία κριτικής αποτίμησης αυτών των βιβλίων.

«Η ακριβή έκδοση  -γυαλιστερά εξώφυλλα, πολύχρωμες εικόνες- κάλυπταν το ανούσιο των κειμένων. Κι αυτό που στις αρχές της δεκαετίας του ’80 είχαμε πιστέψει πως το νικήσαμε –την απαξίωση του είδους- επανήλθε από άλλο δρόμο. Τώρα το εύκολο εκδοτικό κέρδος από τη μια και η ιδέα πως ένα παραμύθι γράφεται στο πόδι και πως θα μπορεί να κερδίσει το κοινό αν έχει ως βάση του μηνύματα οικολογικά, κοινωνικά κλπ, έκανε πολλούς εκδότες να επενδύσουν σε κείμενα άψυχα και καθόλου ποιοτικά.» …. «Τα βιβλία που κυριαρχούν αν δεν είναι μεταφρασμένες ιστοριούλες με νεράιδες, πριγκίπισσες κλπ, είναι μικρές ευρηματικές ιστορίες με θαυμάσιες εικονογραφήσεις, λογοτεχνίζοντα κείμενα με κοινωνικά ή οικολογικά προβλήματα και ακόμα  -αν δούμε το τι προσφέρεται σε μεγαλύτερα παιδιά- μυθιστορήματα δυστοπίας ή έξαλλης φαντασίας. Λες και ο στόχος των περισσοτέρων συγγραφέων είναι να κάνουν το σημερινό παιδί και έφηβο να ξεχαστεί ή σε απλοϊκές ιστοριούλες ή σε ανερμάτιστες περιπέτειες.» (Μάνος Κοντολέων)

Τα λόγια αυτά του αγαπημένου συγγραφέα με παραπέμπουν σε όλα αυτά τα events παρουσίασης παιδικών βιβλίων που γίνονται επειδή ο συγγραφέας τυγχάνει να είναι ένα αγαπημένο πρόσωπο της showbiz. Σίγουρα η αγάπη για τα παιδιά είναι ένα αγνό κίνητρο για να γράψει κανείς ένα βιβλίο για παιδιά. Όμως μήπως χρειάζεται κάτι παραπάνω;

Ο Μάνος Κοντολέων εξηγεί ότι ο όρος «Παιδική Λογοτεχνία» ίσως να μην είναι τόσο σωστός, γιατί μπορεί να μας κάνει να θεωρήσουμε ότι το βιβλίο για παιδιά μπορεί να είναι απλοϊκό και να μη χρειάζεται να αναλυθεί ως λογοτεχνικό έργο. Γι’ αυτό αντιπροτείνει τον όρο «Λογοτεχνία ΚΑΙ για παιδιά» και θεωρεί κρίσιμο το γεγονός ότι η μάχιμη κριτική της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας  έχει πλέον εξαφανιστεί (ή σχεδόν).

Τελικά, τι πρέπει να έχουμε στο νου μας, όταν επιλέγουμε βιβλία για παιδιά/εφήβους; Οι παρακάτω παρατηρήσεις του αγαπημένου μας συγγραφέα θα μας βοηθήσουν:

- «Μια ιστορία για παιδιά που θέλει να διδάξει δεν είναι λογοτεχνία. Οι λογοτεχνικές ιστορίες μπορεί να ενημερώνουν, μα κυρίως ευαισθητοποιούν. Προσπαθούν να κατανοήσουν τις πράξεις των ανθρώπων και να τις ερμηνεύσουν. Και αυτήν την κατανόηση και την ερμηνεία την μεταδίδουν στον αναγνώστη τους.»

- «Την ηλικιακή ταυτότητα των αναγνωστών προς τους οποίους απευθύνονται δεν πρέπει να τη δίνουν τα ίδια τα κείμενα, αλλά οι αναγνώστες τους."

- "Οι αναγνώστες διαχωρίζονται με βάση τα ενδιαφέροντά τους, τις γνώσεις τους, τις ψυχολογικές και συναισθηματικές ανάγκες τους, τις εμπειρίες τους, την κοινωνική τους τάξη.»

- «Τα παιδιά δεν είναι ένα ξεχωριστό βιολογικό είδος, μα άνθρωποι σε μια  φάση της ζωής τους. Πονούν, φοβούνται, αγαπούν, ονειρεύονται, ελπίζουν, θυμώνουν όπως ακριβώς και κάθε άλλο άτομο είτε είναι 10 χρονών ή 20, 40, 60 ή 80. Αν σε κάτι διαφέρει ο τρόπος που βιώνουν και εκφράζουν όλα αυτά τα συναισθήματα, είναι πως δεν τα έχουν πολλές φορές γνωρίσει. Μα έτσι κι αλλιώς και ο εξηντάχρονος περισσότερες φορές έχει φοβηθεί, αγαπήσει κλπ από τον τριαντάχρονο.  Η ποσοτική διαφορά όσο σημαντική κι αν είναι δεν γίνεται σημαντικότερη της ποιοτικής  ομοιότητας.»

Εύη Τρούκη

----------------------------------------------------------

Διαβάστε όλη την ομιλία στην οποία ο Μάνος Κοντολέων, εκφράζει μεταξύ άλλων την ανησυχία τους για τις συνέπειες που έχει η κατάργηση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, η απαξίωση των σχολικών βιβλιοθηκών και ο καταλυτικός ρόλος που μπορούν να έχουν οι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας στα παιδιά μας. Κάντε κλικ στο blog του συγγραφέα http://manoskontoleon2.blogspot.gr/2014/02/blog-post_24.html

- Όταν το παιδί, υψώσει φωνή, η (σχεδόν) αυτόματη αντίδραση ενός γονιού είναι εκείνος να υψώσει περισσότερο τη φωνή του.

- Όταν το παιδί αντιμιλήσει, η απάντηση ενός γονιού μπορεί να είναι «Τέρμα, ως εδώ! Πήγαινε στο δωμάτιό σου!»

Υπάρχει άραγε ένας διαφορετικός δρόμος, όταν το παιδί μας προκαλεί με τη συμπεριφορά του, ώστε η επικοινωνία γονέα-παιδιού να έχει αποτέλεσμα;

Η Ράνια Φιλίνδρα εξηγεί πώς μπορούμε ως γονείς να συμμαχούμε με το παιδί αντί να μπαίνουμε σε θέση "αντιπάλου", κάθε φορά που αυτό μας προκαλεί.

‘Όπως ήδη έχουμε επισημάνει στο άρθρο μας «Το παιδί μου προκαλεί... Τι συμβαίνει;», το πρώτο βήμα είναι να καταλάβω πώς ΑΙΣΘΑΝΕΤΑΙ το παιδί και ΤΙ ΝΟΗΜΑ έχει η συμπεριφορά του, γιατί δηλαδή κάνει ό,τι κάνει.

Το επόμενο βήμα, που θα συζητήσουμε σε αυτό το άρθρο, είναι να δω με ποιο τρόπο μπορώ να ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΩ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ.

Θα αναφέρω δύο παραδείγματα από το βιβλίο “Raising parents raising kids” (συγγραφέας, Dawn Menken).

Μία κόρη (που θα μπορούσε να είναι σχολικής ή εφηβικής ηλικίας) μιλά άσχημα στη μητέρα της. Η μητέρα για τιμωρία τη στέλνει στο δωμάτιό της.

Αυτή η αντίδραση της μητέρας μαθαίνει στην κόρη ότι δεν επιτρέπεται να μιλά άσχημα στη μητέρα της.

Η κόρη όμως θα εξακολουθεί να κάνει άσχημες σκέψεις για τον γονιό.

Επομένως, η κίνηση της μητέρας βάζει ένα όριο, αλλά δεν κάνει τίποτα για τη σχέση τους που έχει πληγεί.

Απεναντίας, η σχέση θα φροντιστεί, αν η μητέρα μιλήσει στην κόρη ευθέως και της πει ότι τα λόγια αυτά την πλήγωσαν. Έτσι της μαθαίνει αυτό που λέμε «συναισθηματική νοημοσύνη».

Τι εννοούμε;

Εννοούμε ότι το παιδί μαθαίνει πως οι λέξεις ή οι πράξεις του έχουν αντίκτυπο στους άλλους.

Ας δούμε ένα ακόμη παράδειγμα με ένα παιδί (που θα μπορούσε να είναι προσχολικής ηλικίας).

Το παιδί μας παίρνει το παιχνίδι ενός άλλου παιδιού και δεν θέλει να το επιστρέψει. Μπορούμε να του εξηγήσουμε γιατί θα πρέπει να το δώσει πίσω.

Αλλά μπορούμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα και να ρωτήσουμε «Σου φαίνεται χαρούμενος τώρα που δεν έχει το παιχνίδι του;» / «Πώς νομίζεις ότι αισθάνεται;».

Γιατί άραγε δεν μιλάμε στα παιδιά μας με τρόπους που καλλιεργούν τη συναισθηματική νοημοσύνη;

Οι περισσότεροι γονείς συνηθίζουμε να δείχνουμε το θυμό μας αλλά όχι το γεγονός ότι έχουμε πονέσει, ότι έχουμε νιώσει πληγωμένοι, επειδή έχουμε μάθει (πολιτισμικά) να ταυτίζουμε τον πόνο και τη στεναχώρια με την αδυναμία. Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι αν δείξουμε την ευαισθησία μας, ο άλλος θα το εκμεταλλευτεί.

Φανταστείτε όμως ένα παιδί που είναι σε επαφή με τα συναισθήματά του και τα αποδέχεται. Θα έχει την ελευθερία να πει σε κάποιον που του ασκεί βία: «Αυτό που κάνεις με πληγώνει και δεν μου αρέσει. Τι νομίζεις, ότι το να πειράζεις τους άλλους σε κάνει πιο δυνατό; Είναι άσχημο να προσπαθείς να πληγώνεις τους γύρω σου».

Για να μάθουμε, λοιπόν, στο παιδί να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του αλλά και να καταλαβαίνει πώς νιώθουν οι άλλοι, είναι σημαντικό ως γονιός να μπορώ να φεύγω από το περιεχόμενο της κουβέντας, να στέκομαι περισσότερο στη σχέση με το παιδί, να μπαίνω στη θέση του για να το καταλάβω, αλλά να το βάζω και στη δική μου θέση για να καταλάβει πώς αισθάνομαι.

Αυτό σημαίνει ότι σε μια κατάσταση σύγκρουσης με το παιδί είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε ένα ασφαλή χώρο μέσα στον οποίο θα φροντίσουμε τη μεταξύ μας σχέση.

Ας δούμε κάποιες ιδέες-βήματα:

- Αρχικά μπορεί να χρειαστεί να δώσουμε ένα “time out”, να δώσουμε δηλαδή στο παιδί - αλλά και σε μας - χρόνο για να ηρεμήσει (σε χώρο χωρίς ερεθίσματα).

 - Είναι βοηθητικό να φτιάξουμε ένα πλαίσιο για συζήτηση (π.χ. δύο καρέκλες αντικριστές για να μιλήσουμε με ησυχία).

- Ας προσπαθήσουμε να επικυρώσουμε το συναίσθημα του παιδιού (π.χ. λέγοντας «Σε βλέπω πάρα πολύ θυμωμένο/εκνευρισμένο, φοβισμένο, τι συμβαίνει;»). Τα παιδιά ηρεμούν, όταν τους καθρεφτίζουμε το συναίσθημά τους κι αισθάνονται ότι τα αποδεχόμαστε.

- Καλό είναι να ακούμε τι έχει να μας πει το παιδί αλλά και να μιλήσουμε για το πώς αισθανθήκαμε και εμείς.

- Μπορούμε να παίξουμε ένα παιχνίδι ρόλων. Το παιδί παίζει το γονιό και ο γονιός παίζει το παιδί που επιμένει σε κάτι που επιθυμεί. Έτσι ο ένας μπαίνει στη θέση του άλλου και η ένταση εκτονώνεται με δημιουργικό τρόπο.

-Η ευελιξία είναι ιδιαίτερα βοηθητική. Ας δώσουμε στο παιδί δύο επιλογές που είναι εφικτές. «Δεν μπορούμε να πάμε στο σπίτι του φίλου σου αυτή τη στιγμή όμως μπορείς να διαλέξεις, να παίξουμε μαζί ένα επιτραπέζιο ή να κάτσεις να ζωγραφίσεις».

-Η σωματική τιμωρία δεν έχει αποτελέσματα. Επίσης, μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο παιδί. Τα παιδιά δεν δέχονται την εξουσία που επιβάλλεται και θα βρουν σίγουρα τρόπους να την πολεμήσουν είτε με πρόκληση είτε αποσύροντας την αγάπη τους («σε μισώ!, να φύγεις!») ή ακόμα χρησιμοποιώντας το ψέμα.

Στην επαφή μας με το παιδί, εμείς οι ενήλικες (κι όχι φυσικά το παιδί) έχουμε την ευθύνη να φροντίσουμε τη σχέση. Το να μπούμε σε ένα παιχνίδι επίδειξης ισχύος συνήθως οδηγεί σε συναισθηματικό αδιέξοδο και κόπωση.

Άλλωστε όπως επισημαίνει και ο Arnold Mindell, δημιουργός της προσέγγισης Process Work:

«Κανείς δεν κερδίζει σε μια σχέση, όταν αυτή τραυματίζεται».

Ράνια Φιλίνδρα
Ψυχολόγος-Οικογενειακή θεραπεύτρια
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

----------------------------------------------

Εάν επιθυμείτε να μοιραστείτε προβληματισμούς και ανησυχίες για το ρόλο σας ως γονέα και τις επιλογές σας γενικότερα ως ενήλικα, μπορείτε να δηλώσετε συμμετοχή στο βιωματικό εργαστήριο για ενήλικες που συντονίζει η κα Φιλίνδρα. Μάθετε περισσότερα κάνοντας κλικ ΕΔΩ.

- Μαμά/Μπαμπά, τι είναι αυτό το κτίριο;

- Μουσείο, παιδί μου.

- Θέλω να πάμε!

Τα τελευταία χρόνια όλο περισσότεροι γονείς αναγνωρίζουν πόσο σημαντικό είναι να επισκέπτονται με τα παιδιά τους τα μουσεία.  Όμως, δεν παύει να τους απασχολεί πώς θα εξηγήσουν στα παιδιά αυτά που βλέπουν και πώς θα συζητήσουν μαζί τους έτσι ώστε τα παιδια όχι μόνο να μη βαρεθούν αλλά να έχουν μια εμπειρία που θα τους μείνει αξέχαστη και θα γίνει αγαπημένη παιδική ανάμνηση.

Εμπνευσμένοι από «Τα 10 αναφαίρετα δικαιώματα του αναγνώστη» (“Les droits imprescriptibles du lecteur”, όπως τα αποτύπωσε ο Daniel Pennac στο βιβλίο του Comme un roman, που κυκλοφόρησε το 1992 από τις Εκδόσεις Gallimard), μια ομάδα παιδαγωγών - μουσειοπαιδαγωγών - γονέων - ανθρώπων που αγαπούν τον πολιτισμό και τα παιδιά, μας δίνουν ένα e-book.  Για να το δείτε κάντε κλικ ΕΔΩ.  Σίγουρα θα βρείτε πολλές ιδέες για να χαρείτε με την οικογένειά σας μια βόλτα στο Μουσείο.   

Τίτλος e-book: Τα δέκα δικαιώματα του (μικρού) επισκέπτη ενός Μουσείου

Επιμέλεια: Ηρακλής Λαμπαδαρίου
Εικονογράφηση: Πάρις Χαραλαμπίδης

Το Ε.Υ.ΖΗ.Ν. είναι πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων που στοχεύει στη διασφάλιση της υγιούς ανάπτυξης των παιδιών και των εφήβων μέσα από την υιοθέτηση ισορροπημένων συνηθειών διατροφής και σωματικής δραστηριότητας.

Όπως προκύπτει από την υλοποίηση του Προγράμματος Ε.Υ.ΖΗ.Ν. κατά το σχολικό έτος 2012-2013, στο οποίο συμμετείχαν συνολικά 359.262 μαθητές από 4.451 σχολεία της χώρας:

- Υπέρβαρα ή παχύσαρκα είναι τουλάχιστον τρία στα δέκα παιδιά

- Στα υπέρβαρα παιδιά τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν στα νησιά του Βόρειου Αιγαίου (25%) και τα χαμηλότερα στη Δυτική Ελλάδα (22%).

(Μπορείτε να δείτε αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας στο συνημμένο αρχείο).

Για την καλύτερη ενημέρωσή σας μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του προγράμματος http://eyzin.minedu.gov.gr/Pages/eyzinProject/EyzinProject.aspx  Εκεί και εσείς οι γονείς και τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, θα βρείτε υλικό κι εργαλεία για την υγεία και τη σωστή διατροφή.

Ενδεικτικά ανααφέρουμε:

• Κάνοντας κλικ στο http://eyzin.minedu.gov.gr/Pages/Kids/Kids.aspx θα βρείτε τη γωνιά των παιδιών. 
• Κάνοντας κλικ στο http://eyzin.minedu.gov.gr/Pages/Teenagers/Teenagers.aspx οι έφηβοι θα βρουν απαντήσεις σε θέματα διατροφής και άσκησης. Όμως τα στοιχεία αυτά είναι χρήσιμα και για τους γονείς.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών μας συνδέονται με τυχόν διατροφικές διαταραχές στην εφηβεία για τις οποίες οι γονείς πρέπει να είμαστε ενήμεροι, ώστε να βοηθήσουμε έγκαιρα τα παιδιά μας.  

Το να είμαι γονιός είναι μια διαδικασία, όχι μία σταθερή κατάσταση, και μάλιστα βασίζεται στην αλληλεπίδραση των ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης γνωρίζω στο παιδί μου τον κόσμο και εκείνο με τη σειρά του με μαθαίνει να είμαι γονιός. Άρα μιλάμε για μία συνεχή διαδικασία η οποία πραγματώνεται μέσα σε μια σχέση.  

Πολλές φορές ξεχνάμε ότι οι συμπεριφορές των παιδιών μας συμβαίνουν μέσα στη σχέση που αναπτύσσουμε μαζί τους και έχουν ένα νόημα. Τα παιδιά μέσα από τη συμπεριφορά τους κάτι θέλουν να μας πουν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δεν νοείται να μιλάμε για «προβληματικά παιδιά», «δύσκολα παιδιά» ή «προκλητικές συμπεριφορές», χωρίς να αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει στη σχέση μας και με ποιο τρόπο επηρεάζουμε και εμείς τη στάση και τα συναισθήματά τους.

Για να δούμε όμως γιατί ένα παιδί καταφεύγει στην πρόκληση;

1) Τα παιδιά σε αντίθεση με τους μεγάλους δεν έχουν κοινωνική δύναμη. Οι γονείς αποφασίζουν συνήθως για το πρόγραμμά των παιδιών, τι θα φάνε, τι ώρα θα ξυπνήσουν, πώς θα ντυθούν, τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά είτε θέλουν είτε όχι ακολουθούν καθημερινά τις επιταγές των μεγάλων. Επειδή τα βλαστάρια μας αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει, βιάζονται να μεγαλώσουν για να αποκτήσουν δύναμη. Γι’ αυτό το λόγο λατρεύουν τους σούπερ-ήρωες. Όταν οι μικροί ταυτίζονται με τον Superman ή τον Spiderman, συνδέονται με ένα τρόπο με το δυναμικό τους.

Συνεπώς, ένα παιδί μπορεί να αρχίσει να προκαλεί. όταν αισθάνεται ότι οι μεγάλοι δεν του παραχωρούν «χώρο» για να ξεδιπλώσει τις ικανότητές του και να «τα καταφέρει». ‘Η ακόμα και αν του δίνεται χώρος, πιθανώς το μήνυμα που εισπράττει είναι ότι «τα κάνει όλα λάθος». Κατά τη διάρκεια του φαγητού, για παράδειγμα, ένα νήπιο μπορεί να θελήσει να φάει μόνο του. Αν ο γονιός επιμείνει να το ταΐσει χωρίς να του δώσει κάποια εναλλακτική (π.χ. να έχει το παιδί το δικό του κουταλάκι) ενδεχομένως να ξεκινήσει μία αντιπαράθεση και η ένταση να κορυφωθεί. Παρόμοια σενάρια μπορεί να υπάρξουν με τον ύπνο, το ντύσιμο, τη βόλτα κτλ.

2) Ένα παιδί μπορεί να προκαλεί προκειμένου να μας τραβήξει την προσοχή. Και σε αυτή την περίπτωση η πρόκληση σχετίζεται πιθανά με αίσθηση αδυναμίας. Π.χ. όταν ένα νέο αδερφάκι έρχεται στην οικογένεια συχνά το πρώτο παιδί βιώνει συναισθήματα ζήλειας και φόβου ότι θα χάσει την αγάπη των μεγάλων. Κατά συνέπεια το πρωτότοκο θα προσπαθήσει να τραβήξει την προσοχή των γονιών είτε κάνοντας πράγματα που ευχαριστούν τους μεγάλους είτε κάνοντας ακριβώς τα ανίθετα. Έτσι ένα παιδί μπαίνει σε ρόλο «καλού παιδιού», αν μέσα στην οικογένεια δεν του πολυεπιτρέπεται να εκφράσει τη ζήλεια του, ενώ ένα άλλο μπορεί να γίνει το «δύσκολο παιδί», να είναι εριστικό, να θέλει μονίμως να περάσει το δικό του κτλ.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο θυμός είναι ένα δευτερεύον συναίσθημα. Κάτω από το φόβο υπάρχει συνήθως έντονος φόβος («ήρθε ένα άλλο παιδάκι στην οικογένεια και εγώ θα χάσω την αγάπη τους») ή/και πόνος/απελπισία («έχω μεγαλώσει, μπορώ να καταφέρω πολλά πράγματα, αλλά κανείς δεν βλέπει τις δυνατότητές μου»).

ΕΠΟΜΕΝΩΣ, την επόμενη φορά που το παιδί μας θα μας προκαλέσει, ας το δούμε σαν μια ευκαιρία μάθησης και ας το προσεγγίσουμε με περιέργεια και όχι με τη σιγουριά ότι ξέρουμε τι κάνει και γιατί. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν τη σημασία του ανοιχτού διάλογου ο οποίος δημιουργεί έναν ασφαλή χώρο για να εκφραστούν όλες οι πλευρές. Θα σας πρότεινα να το κάνουμε όχι για χάρη του παιδιού μας αλλά για χάρη της σχέσης μας μαζί του.

Ράνια Φιλίνδρα
Ψυχολόγος-Οικογενειακή θεραπεύτρια
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

----------------------------------------------

Θέλετε να μοιραστείτε τους προβληματισμούς σας για την ανατροφή του παιδιού σας με τους ειδικούς του parentbook; Ελάτε στην ηλεκτρονική μας παρέα κάνοντας κλικ ΕΔΩ.

Εάν επιθυμείτε να μοιραστείτε προβληματισμούς και ανησυχίες για το ρόλο σας ως γονέα και τις επιλογές σας γενικότερα ως ενήλικα, μπορείτε να δηλώσετε συμμετοχή στο βιωματικό εργαστήριο για ενήλικες που συντονίζει η κα Φιλίνδρα. Μάθετε περισσότερα κάνοντας κλικ ΕΔΩ.