Οι φωνούλες και τα ψελλίσματα του μωρού είναι η πρώτη μορφή επικοινωνίας με τους γονείς του. Γονείς και βρέφος αναπτύσσουν μεταξύ τους έναν ιδιότυπο διάλογο και εναλλάσσονται σε ρόλο ομιλητή – ακροατή. Αυτή η πρώτη μορφή επικοινωνίας είναι η βάση για τη μετέπειτα γλωσσική επικοινωνία του μωρού με τους άλλους. Γι' αυτό αποτελεί κρίσιμο σημείο στην ανάπτυξη κατά τη βρεφική ηλικία.
Όμως γύρω στα πρώτα του γενέθλια συμβαίνει μια μικρή επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο αρχίζει να αντιλαμβάνεται τους άλλους και να επικοινωνεί μαζί τους. Αυτό που αλλάζει είναι ότι η επικοινωνία του μωρού με τους άλλους αποκτά μεγαλύτερη αμοιβαιότητα: το μωρό αρχίζει να καταλαβαίνει καλύτερα τις προθέσεις των άλλων και από την άλλη αρχίζει και από την πλευρά του να επικοινωνεί με τους άλλους έχοντας συγκεκριμένο σκοπό.
Ειδικότερα, μετά το 1ο έτος το παιδί αρχίζει:
- Να γνέφει Ναι, Όχι και φυσικά να κάνει Γειά
- Να παίζει παιχνιδάκια όπως το Κου-Κου Τσα!
- Να χρησιμοποιεί σωστά συγκεκριμένα αντικείμενα: π.χ. να πίνει από ποτήρι, να πιάνει τη χτένα και να τη βάζει στα μαλλιά για να χτενιστεί
- Να παίζει τη μαμά ή τον μπαμπά: π.χ. να κάνει ότι ταΐζει ή κοιμίζει την κούκλα, ότι διαβάζει εφημερίδα….
Επιπλέον, μετά το 1ο έτος το παιδί αρχίζει να εκδηλώνει συμπεριφορές που δείχνουν ότι συμμετέχει με προσοχή σε αυτό που κάνει ο γονιός του. Έτσι:
- Το παιδί ανταποκρίνεται κατάλληλα σε δικές μας πράξεις: πιάνει αυτό που του δίνω, όταν κρατά μια μπάλα την τσουλάει κ.ά.
- Το παιδί κατευθύνει το βλέμμα του μια προς τον γονέα και μια προς το αντικείμενο που χειρίζεται ο γονέας. Με απλά λόγια μπορεί και παρακολουθεί την κίνηση των ματιών του γονέα, αντιλαμβάνεται σε ποιο αντικείμενο έχει στρέψει την προσοχή του ο γονιός και έτσι κοιτά μια αυτόν και μια το συγκεκριμένο αντικείμενο.
- Το παιδί μιμείται τις κινήσεις ή/και τους ήχους που κάνει ο γονιός με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Π.χ. αν η μαμά πάρει ένα αυτοκινητάκι και το τσουλάει μπρος-πίσω κάνοντας «βούμ!!», το παιδί πολύ γρήγορα θα κάνει το ίδιο
- Το παιδί παίρνει την πρωτοβουλία να ξεκινήσει την επικοινωνία με τον γονιό: Του δείχνει, του δίνει ή του ζητά ένα συγκεκριμένο αντικείμενο και προσπαθεί με φωνούλες, κινήσεις αλλά και με το βλέμμα του να κατευθύνει την προσοχή του γονιού σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο.
Οι έρευνες σε θέματα ανάπτυξης των παιδιών έχουν δείξει ότι όλες οι παραπάνω ενέργειες είναι η αφετηρία για τη γλωσσική επικοινωνία του παιδιού στη μετέπειτα ζωή του. Σε μια από αυτές τις έρευνες που πραγματοποιήθηκε στη Φινλανδία με παιδιά 14 μηνών διαπιστώθηκε πως όταν οι γονείς ενισχύουν αυτές τις συμπεριφορές, τα παιδιά τους στην ηλικία των 18 μηνών εμφανίζουν μεγάλη ικανότητα στην κατανόηση του προφορικού λόγου, γεγονός που είναι σημαντικό για τις μετέπειτα γλωσσικές τους ικανότητες.
Επομένως, είναι σημαντικό εμείς οι γονείς να γνωρίζουμε με ποιο τρόπο θα πρέπει να υποστηρίζουμε αυτές τις πρώτες προσπάθειες των παιδιών μας για επικοινωνία.
Το parentbook σάς προτείνει τις εξής πρακτικές για τις στιγμές που μοιράζεστε με το παιδί σας μετά τα πρώτα του γενέθλια:
- Να εμπλουτίζετε τον λόγο σας με νέες λέξεις, ήχους και κινήσεις. Με τον τρόπο αυτό δίνετε όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα στο παιδί για να μάθει τον κόσμο κι επιπλέον διατηρείτε το ενδιαφέρον και την προσοχή του. Π.χ. Πωπω τι ωραίο αεροπλανάκι. Μπορεί να πετάξει πολύ ψηλά. ΑΑΑ!!! Πολύ ψηλάάά! Ακόμα πιο ψηλάάά!!!
- Να ανοίγετε στο παιδί δρόμους για να ασχοληθεί με το παιχνίδι/αντικείμενο. Πώς μπορείτε να το κάνετε αυτό; Δείξτε του τι μπορεί να κάνει με ένα αντικείμενο, στρέψτε την προσοχή του στο τι μπορεί να εξερευνήσει, δώστε του ιδέες: Π.χ.:
- Παίρνω το κουταλάκι και ανακατεύω έτσι, Παίρνω τη μπάλα και τη βάζω μέσα στο καλαθάκι
- Για να δούμε τι κάνει όταν το αφήσουμε να τσουλήσει, για να δούμε….
- Μήπως να πάρουμε αυτό το δέντρο και να το βάλουμε στο σπιτάκι που φτιάξαμε χθες;
- Κάθε φορά που ξεκινάτε να παίξετε με ένα παιχνίδι/αντικείμενο, μιλήστε στο παιδί για τα χαρακτηριστικά αυτού του αντικειμένου. Π.χ. Κοίτα τι ωραία μπαλίτσα. Έχει πολλά χρώματα, Είναι στρογγυλή και έχει και ένα κουδουνάκι μέσα. Όταν κυλάει μπορώ να ακούσω τον ήχο από το κουδουνάκι.
Μαζί με τα παραπάνω, μην ξεχνάτε 3 βασικές αρχές που πρέπει να ακολουθείτε:
1η αρχή: Να παρακολουθείτε με προσοχή τις αντιδράσεις και το βλέμμα του παιδιού και να προσαρμόζετε τη συμπεριφορά σας ανάλογα. Π.χ.:
- Δεν έχει νόημα π.χ. να μιλάτε για ένα αντικείμενο, όταν κάτι άλλο έχει τραβήξει την προσοχή του παιδιού σας.
- Όταν αντιλαμβάνεστε ότι το παιδί θέλει π.χ. να τσουλήσει τη μπάλα ξανά και ξανά γιατί δεν το έχει χορτάσει αυτό που κάνει, καλό είναι να μην το διακόψετε για να του δείξετε πόσο ψηλά μπορεί να αναπηδήσει η μπάλα.
2η αρχή: Να παρακολουθείτε την ψυχική κατάσταση του παιδιού και να ανταποκρίνεστε ανάλογα. Π.χ.:
- Όταν για παράδειγμα αντιλαμβάνεστε ότι το παιδί ενοχλείται από τον θόρυβο ενός παιχνιδιού, θα πρέπει να απομακρύνετε αυτό το παιχνίδι και να το αντικαταστήσετε με κάποιο άλλο.
- Εάν αντιλαμβάνεστε ότι το παιδί απολαμβάνει ιδιαίτερα κάποια από τις κινήσεις ή τους ήχους που κάνετε, καλό είναι να τους επαναλάβετε και σταδιακά να τους εμπλουτίσετε.
3η αρχή: Να συμμετέχετε με όλο σας το είναι, με ενθουσιασμό και διάθεση. Να είστε δοσμένοι στην επικοινωνία με το παιδί (βασική προϋπόθεση για να μπορέσετε να ανταποκριθείτε στις δύο προηγούμενες αρχές).
Τα παραπάνω μπορείτε να τα εφαρμόσετε για όλα τα πρώτα παιχνίδια του παιδιού (π.χ. μπάλες, κούκλες, αυτοκινητάκια, τουβλάκια) αλλά και για απλά καθημερινά αντικείμενα (π.χ. κουταλάκια, κατσαρόλα, σκουπάκι).
Εύη Τρούκη, Δρ. Παιδαγωγικής - Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας
© parentbook.gr
--------------------------------------
Διαβάστε περισσότερα για την επικοινωνία γονέα - παιδιού κάνοντας κλικ ΕΔΩ.
