Είναι άραγε η χειροτεχνία ισοδύναμη με τη θεραπεία; Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς;
Ακούμε συχνά γονείς να παροτρύνονται από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, να παρακολουθήσουν τα παιδιά τους μαθήματα τέχνης και χειροτεχνίας, για να βοηθηθούν σε διάφορες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Μπορεί αυτές οι δυσκολίες να είναι απλά συστολή ή έλλειψη αυτοπεποίθησης. Είναι όμως σύνηθες να αντιμετωπίζει το παιδί που παραπέμπεται σοβαρότερες δυσκολίες σε επίπεδο λόγου, κινητικότητας, αντίληψης κ.λ.π. Και κάπου εδώ αρχίζουν οι παρανοήσεις….
Οι γονείς συχνά αποφασίζουν να παρακολουθήσει το παιδί τους αποκλειστικά (χωρίς άλλες θεραπευτικές συναντήσεις με ειδικούς) μαθήματα τέχνης, χειροτεχνίας ή έκφρασης, προσδοκώντας μέσα από αυτά να «διορθωθεί» το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Οι λόγοι αυτής της επιλογής ποικίλουν, μπορεί να είναι οικονομικοί ή ψυχολογικοί. Δεν είναι εύκολο άλλωστε για έναν γονέα να βρεθεί αντιμέτωπος με την αλήθεια πως το παιδί του χρήζει θεραπείας από ειδικό επιστήμονα και οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες αποτελούν μια πιο ανώδυνη για εκείνον επιλογή.
Όπως είναι αναμενόμενο, οι περισσότεροι γονείς απογοητεύονται μετά από λίγο καιρό, αφού τα μαθήματα δεν αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Και μάλιστα ενδέχεται να καταλήξουν στο συμπέρασμα πως οι προτροπές των ειδικών ήταν ανούσιες.
Τι ισχύει όμως πραγματικά;
Σε προηγούμενα άρθρα μας μιλήσαμε αναλυτικά για τα οφέλη της χειροτεχνίας σε επίπεδο πρακτικό και ψυχικό. Πώς εξηγείται τότε η αδυναμία της χειροτεχνίας (αλλά και άλλων μορφών έκφρασης) να φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα;
Θα εξηγήσουμε αυτή τη φαινομενική αντίφαση μέσα από δύο παραδείγματα.
Ξέρουμε πως μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση ένα ντροπαλό παιδί ή ένα παιδί με δυσκολίες στην επικοινωνία μπορεί να καλλιεργήσει εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας, κατά συνέπεια να βοηθηθεί σε έναν βαθμό στον τομέα της επικοινωνίας. Αν όμως η συστολή του παιδιού οφείλεται σε βαθύτερα αίτια (π.χ. ψυχική κακοποίηση), ο εικαστικός δάσκαλος – ακόμα και ο ειδικευμένος όπως η γραφούσα- είναι αδύναμος να εντοπίσει και κυρίως να θεραπεύσει την αιτία. Η λύση της εναλλακτικής μορφής επικοινωνίας λειτουργεί λοιπόν σαν χανζαπλάστ σε βαθιά πληγή- απλά την καλύπτει, δεν την θεραπεύει.
Σε πρακτικό επίπεδο θα φέρουμε ως παράδειγμα ένα παιδί με δυσκολίες στην λεπτή κινητικότητα. Και σε αυτό τον τομέα η χειροτεχνική ενασχόληση βοηθά, αφού περιλαμβάνει κινήσεις δεσίματος, λαβής μολυβιών και πινέλων, πιάσιμο μικρών αντικειμένων, πλάσιμο κ.α.. Θα πρέπει να κατανοήσουμε όμως πως όλα τα παραπάνω αποτελούν μέρος της διαδικασίας μιας κατασκευής και όχι αυτοσκοπό. Κατά συνέπεια το παιδί που έχει π.χ. δυσκολία στη σωστή λαβή του μολυβιού για να μάθει να γράφει και να συμβαδίζει με τους συμμαθητές του θα ωφεληθεί μεν, αλλά όχι έγκαιρα. Κοντά σε έναν εργοθεραπευτή αντίθετα, ο οποίος ακολουθεί στοχευμένο και εξατομικευμένο πρόγραμμα κατάκτησης συγκεκριμένων δεξιοτήτων, είναι πολύ πιο πιθανό να κατακτήσει την επιθυμητή δεξιότητα σε μικρότερο χρόνο.
Από όλα τα παραπάνω λοιπόν καταλήγουμε στο εξής συμπέρασμα:
Η Χειροτεχνία και η Τέχνη θεραπεύουν μεν, αλλά δεν αποτελούν θεραπεία. Λειτουργούν επικουρικά σε άλλες μορφές θεραπείας και βέβαια ευεργετικά στις περιπτώσεις εκείνες που δεν χρήζουν θεραπείας, αλλά καλλιέργεια και ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων- την πλειοψηφία δηλαδή των παιδιών.
Μαρία Δαμανάκη - Υπεύθυνη της Δημιουργικής Γωνιάς - http://www.dimiourgikigonia.gr/
