Οι συνηθέστεροι φόβοι στα παιδιά σχολικής ηλικίας είναι οι εξής:

• 7-8 ετών: Υπερφυσικά όντα, σκοτάδι, φόβοι προερχόμενοι από γεγονότα που βλέπει στην τηλεόραση, φοβάται να μείνει μόνο του, σωματική βλάβη.
• 9-12 ετών: Εξετάσεις στο σχολείο, σχολική επίδοση, σωματική βλάβη, φόβοι σχετικά με την εξωτερική του εμφάνιση, θάνατος.

Όταν γινόμαστε γονείς, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε σημάδια που μας "λένε" ότι πρέπει να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού για την υποστήριξη του παιδιού μας.

Στην περίπτωση του φόβου, επειδή οι φόβοι των παιδιών είναι φυσιολογικοί για ορισμένα στάδια ανάπτυξης και καθώς το παιδί μεγαλώνει τους ξεπερνά, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν ότι μάλλον το παιδί μας χρειάζεται υποστήριξη από έναν ειδικό:

• Το παιδί αδυνατεί να διαχειριστεί τους φόβους του, όπως αναμένεται καθώς μεγαλώνει.
• Οι φόβοι επιμένουν παρά τις συστηματικές προσπάθειες και την υποστήριξη που οι γονείς προσφέρουν στο παιδί.
• Οι φοβικές του αντιδράσεις σωματοποιούναι (π.χ. έχει ζαλάδες, τρέμει).
• Η κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, η συμμετοχή του παιδιού στη σχολική ζωή ή σε καθημερινές δραστηριότητες της οικογένειας παρεμποδίζονται.

Ένα ενδεικτικό παράδειγμα εφαρμογής των παραπάνω είναι η περίπτωση που ένα παιδί έχει υπάρξει θύμα σχολικής βίας.

Τα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι το παιδί χρειάζεται τη βοήθεια ενός ειδικού και δεν αρκεί το γεγονός ότι οι γονείς και το σχολείο έχουν επιληφθεί της όλης κατάστασης και δεν επαναλαμβάνονται πλέον ανάλογες καταστάσεις είναι τα εξής:

• Το παιδί κάθε φορά που βρίσκεται στην αυλή του σχολείου ή σε μια παιδική χαρά αισθάνεται άγχος και ταραχή, ακόμα και όταν επικρατεί φιλικό πνεύμα και σχετική ηρεμία. Αυτό σημαίνει ότι η αγωνία που λογικά ένιωθε στην αρχή, δεν υποχωρεί με το χρόνο, αλλά μάλλον ενισχύεται.

• Το παιδί εμφανίζει πρόσθετα προβλήματα και μάλιστα σωματικής φύσεως (π.χ. εμφανίζει πονοκεφάλους και ζαλάδα κάθε φορά που πρόκειται να βγει από το σπίτι και να βρεθεί σε μια παρέα συνομιλήκων).

• Η ζωή του παιδιού επηρεάζεται και ως προς άλλους τομείς της δραστηριότητάς του (π.χ. εγκαταλείπει σπορ και χόμπυ, γιατί ο φόβος του έχει επεκταθεί και σε αυτούς τους χώρους).

Ε.Τ. © parentbook

Οι πιο συνηθισμένοι φόβοι στα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι οι εξής:

• 3 ετών: Μάσκες, σκοτάδι, φαντάσματα, ζώα, αποχωρισμό από γονείς, όποιον διαφέρει από τα οικεία πρόσωπα (π.χ. σε χρώμα δέρματος).
• 4 ετών: Αποχωρισμός από γονείς, ζώα, σκοτάδι, θορύβους.
• 5 ετών: Ζώα, :”κακούς” ανθρώπους, σκοτάδι, αποχωρισμό από γονείς, διαζύγιο γονέων, σωματική βλάβη, παιδικό σταθμό.
• 6 ετών: Υπερφυσικά όντα (μπαμπούλες, μάγισσες κλπ.), σωματική βλάβη, κεραυνοί και βροντές, σκοτάδι, να κοιμάται μόνο του.

Αν και όλοι οι γονείς ξέρουμε ότι οι φόβοι στα μικρά παιδιά είναι κάτι συνηθισμένο, συχνά τους αντιμετωπίζουμε με λάθος τρόπο. Διαβάστε απλές συμβουλές για το τι πρέπει να αποφεύγουμε, όταν τα παιδιά μας εκδηλώνουν έναν φόβο.

• Να μην αδιαφορούμε. Ακόμα και όταν οι φόβοι του παιδιού μας φαίνονται παράλογοι και αδικαιολόγητοι, θα πρέπει να ενδιαφερθούμε για το πώς νιώθει. Ας μην απαξιώνουμε λοιπόν τους φόβους τους με φράσεις «Τι ανοησίες είναι αυτά;».
• Να μην γελάμε βλέποντας το παιδί να φοβάται ούτε να διακωμωδούμε τις αντιδράσεις του. Οι εκφράσεις όπως «Μη γίνεσαι μωρό», «Κάνεις σαν χαζό», «Κοίτα πώς κάνεις: ‘Μαμάάά, φοβάμαι!!!’» δεν βοηθούν καθόλου το παιδί.
• Να μην μαλώνουμε το παιδί, αλλά να το καθησυχάζουμε για να ενισχύσουμε το αίσθημα ασφάλειας.
• Να μην εξαναγκάζουμε το παιδί με βίαιο τρόπο και χωρίς καμιά ψυχολογική προετοιμασία να πλησιάσει ή να κάνει αυτό που φοβάται.
• Να μην πιέζουμε να ξεπεράσει το φόβο του λέγοντας για παράδειγμα «Δεν είσαι μεγάλη και έξυπνη, εάν φοβάσαι», «Μόνο οι βλάκες φοβούνται».      
• Να μην είμαστε υπερπροστατευτικοί με το παιδί που φοβάται, π.χ.:
  • να μην φροντίζουμε ώστε να μην έρχεται σε επαφή με ό,τι το φοβίζει
  • να μη δίνουμε στο φόβο του παιδιού μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι σε άλλες αντιδράσεις του (π.χ. να μην το κρατάμε αγκαλιά για περισσότερη ώρα απ’ ό,τι συνήθως), γιατί έτσι ενισχύουν τους φόβους του και του δίνουν ένα λόγο να θέλει να επαναλάβει τη φοβική αντίδραση και μάλιστα εντονότερα.

Η αντιμετώπιση κάθε φοβίας που εκδηλώνει το παιδί συνδέεται άμεσα με το τι την προκάλεσε (π.χ. κάποια δυσάρεστη εμπειρία, η συναναστροφή με φοβικά άτομα κλπ).

Όμως, υπάρχουν κάποιες γενικές πρακτικές που μπορούμε εμείς οι γονείς να ακολουθούμε, για να βοηθήσουμε το παιδί να ξεπεράσει τους φόβους του.

Ειδικότερα, είναι καλό εμείς οι γονείς:

• Να εκφράζουμε αποδοχή και κατανόηση, όταν το παιδί δείχνει ή λέει ότι φοβάται (Π.χ. «Ναι, εντάξει. Όλα καλά! Ας ηρεμήσουμε»). Παίρνουμε το παιδί αγκαλιά ή του κρατάμε σφιχτά το χέρι μέχρι να ηρεμήσει.
• Να δίνουμε στο παιδί λογικές εξηγήσεις και να εξηγούμε τι είναι πραγματικό και τι όχι. Οι λογικές εξηγήσεις δεν λειτουργούν άμεσα και δεν διώχνουν κάθε φόβο, αλλά είναι αναγκαίο βήμα.
• Να ενθαρρύνουμε το παιδί να μιλά για τους φόβους του, να το ακούμε και να τους αναλύουμε, για να το βοηθήσουμε να τους ελέγξει.
• Να αξιοποιήσουμε τη μέθοδο της βιβλιοθεραπείας. Διαβάζουμε με το παιδί βιβλία (ή φτιάχνουμε μαζί του δικά μας παραμύθια) που βοηθούν το παιδί να επεξεργαστεί το αίσθημα του φόβου ή κάτι συγκεκριμένο που φοβάται και να ενισχύσει το θάρρος και την αισιοδοξία του.

 ------------------------------

Δείτε ποια βιβλία προτείνει η Δρ. Σμαράγδα Μανταδάκη (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παν/μίου Ιωαννίνων & Συγγραφέας-Λογοτέχνις) να διαβάσουν οι γονείς με τα παιδιά τους για να αντιμετωπίσουν το θέμα του φόβου.

• «Μια Σταλίτσα», συγγραφέας Ζαραμπούκα Σοφία, Κέδρος 1987. Μια τρυφερή ιστορία δίχως λόγια, κατάλληλο για μικρά παιδιά.

• «Μη σε πιάνει πανικός», συγγραφέας Jules Older, εκδόσεις Δωρικός 1991. Διδάσκει στα μικρά παιδιά πώς να αντιμετωπίζουν μία απρόβλεπτη κατάσταση όπως είναι το ατύχημα.

• «Τόμυ, ο γενναίος φοβητσιάρης», Συγγραφέας Klaus, Καμπανά, 1999. Ο Τόμυ φοβάται τα πάντα. Φοβάται να φορέσει τις γαλότσες του μην τυχόν κι έχουν μπει μέσα ζουζούνια, φοβάται να πάει στην παραλία μήπως κρυολογήσει, φοβάται τα τέρατα που παραμονεύουν τα βράδια έξω από το παράθυρο του, φοβάται ακόμα και να πάει στην τουαλέτα. Στα γενέθλιά του, ο Τόμυ παίρνει ένα ξεχωριστό δώρο, ένα σκυλάκι που γίνεται αμέσως ο καλύτερός του φίλος. Τώρα πια ο Τόμυ δε φοβάται. Μια τρυφερή ιστορία για τις φοβίες και τις ανησυχίες που ταλαιπωρούν αγόρια και κορίτσια στην παιδική ηλικία. Από 4 ετών.

Διαβάστε και ακούστε περισσότερα για τη βιβλιοθεραπεία (δηλαδή πώς μπορεί ένα βιβλίο να λειτουργήσει θεραπευτικά στη ζωή των παιδιών μας):

- http://parentbook.gr/free-time-cat/kids-parents-and-books/item/421-book-therapy.html

- http://parentbook.gr/videos-and-more/item/549-48-17-02-12.html

Η γραφή είναι ένα από τα βασικά στοιχεία που πρέπει να κατακτήσει το παιδί στο πλαίσιο μιας επιτυχημένης σχολικής πορείας.

Οι βάσεις για τη δεξιότητα της γραφής τίθενται μεν από την προσχολική ηλικία, όμως θα πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη τα εξής:

- Ο προφορικός λόγος προηγείται του γραπτού.

- Το παιχνίδι πρέπει να έχει κεντρικό ρόλο στη ζωή του παιδιού.

- Η διάθεση και η χαρά για μάθηση κρύβεται σε μικρές καθημερινές συνήθειες.

Τι σημαίνουν τα παραπάνω στην πράξη;

• Είναι σημαντικό να δίνουμε στο παιδί τη δυνατότητα να παίξει και να εκφραστεί με το χαρτί και το μολύβι.

• Είναι εξίσου σημαντικό να κάνουμε αρκετή κουβέντα με το παιδί για αυτά που φτιάχνει με το χαρτί και το μολύβι. Μην ξεχνάτε ότι ο προφορικός λόγος όχι απλώς προηγείται της κατανόησης του γραπτού, αλλά είναι και η βάση για την καλλιέργεια του γραπτού λόγου.
  

Δείτε μερικές απλές πρακτικές που θα σας βοηθήσουν να κάνετε πράξη τα παραπάνω και να βάλετε τα θεμέλια για την καλλιέργεια της γραφής στα παιδιά σας. Κάντε κλικ ΕΔΩ και δείτε τι σας προτείνουμε για παιδιά ηλικίας 3-6 ετών.

E.T. © parentbook

---------------

Διαβάστε και άλλα άρθρα σχετικά στην ενότητα "Πρακτικές για πιο έξυπνα παιδιά"

Γκρίνια, κλάμα και δυσφορία ή θετική ενέργεια και αυτονομία επιλέγετε για το παιδί σας, όταν τα σχολεία ανοίγουν;

Καλή οργάνωση, θετικό  κλίμα και σωστή προετοιμασία είναι τα κλειδιά για να πετύχετε …φυσικά το δεύτερο.

Η προετοιμασία για μια καλή σχολική χρονιά αρχίζει, ΠΡΙΝ ανοίξουν οι πόρτες του σχολείου.  Δεν αρκεί να κάνετε την εγγραφή, να αγοράσετε σχολικά είδη και να βάλετε το ξυπνητήρι για την 1^η μέρα στο σχολείο. 

Με λίγη οργάνωση και σωστή προετοιμασία βάζετε τα θεμέλια για ένα θετικό και αισιόδοξο ξεκίνημα!

Πριν διαβάσετε τις υποενότητες που ακολουθούν και σας δίνουν συγκεκριμένες πρακτικές συμβουλές, λάβετε υπόψη τα εξής:

1. Ρουτίνες-Πρόγραμμα

Το πρώτο βήμα για να αποφύγετε γκρίνια και ένταση, όταν το παιδί ξυπνά για το σχολείο, είναι η ΚΑΛΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ! Γι’ αυτό απαιτείται:

α) 1-2 εβδομάδες πριν την έναραξη της σχολικής χρονιάς καλό είναι να βάλετε το παιδί σε μια βασική ρουτίνα ύπνου και πρωινού ξυπνήματος. Συμβουλευτείτε την ενότητα Ρουτίνες: τι, γιατί και πώς για δείτε πώς θα  διαμορφώσετε και θα εδραιώσετε μια ρουτίνα. Επίσης, δείτε στο Πώς θα μάθετε στο παιδί σας ν' ακολουθεί μια ρουτίνα απλούς τρόπους για να βοηθήσετε το παιδί να αυτο-οργανώνεται κάθε πρωί πριν φύγει για το σχολείο.

β) Το προηγούμενο βράδυ:

• Ετοιμάστε ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ την τσάντα του με τα απαραίτητα (Η τσάντα θα πρέπει να έχει συγκεκριμένη θέση στο παιδικό δωμάτιο για να μην την ψάχνετε κάθε πρωί)
• Αποφασίσετε ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ τι θα φορέσει στο σχολείο και απλώστε τα ρούχα σε μια καρέκλα στο δωμάτιό του.
• Μην ξεχνάτε ότι το παιδί θα πρέπει να έχει χορτάσει τον ύπνο του, για να ξυπνήσει ορεξάτο.

γ) Το πρωί που θα ξυπνάτε να φροντίσετε να είστε και οι ίδιοι οργανωμένοι. Όταν εσείς τρέχετε πανικόβλητοι και χωρίς σύστημα, το παιδί θα σας ακολουθήσει μοιραία. Γι’ αυτό φτιάξτε και τη δική σας πρωινή ρουτίνα ώστε να αποφύγετε να φτάνετε μέχρι την εξώπορτα και να γυρίζετε 3-4 φορές, για να πάρετε κάτι που θυμηθήκατε τελευταία στιγμή. 

2) ΘΕΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ

Το δεύτερο βήμα για να αποφύγετε γκρίνια και ένταση, όταν το παιδί ξυπνά για το σχολείο, είναι ΤΟ ΘΕΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ!

• Να σέβεστε το τρόπο που αρέσει στο παιδί να το ξυπνάτε  (π.χ. Μην εισβάλετε στο δωμάτιο και το ξεσκεπάζεται, όταν βλέπετε ότι έτσι το παιδί νευριάζει, γιατί το μόνο που θέλει είναι να ανοίξετε το παράθυρο και να μπει φως.)

• Το πρωί που το παιδί ετοιμάζεται να φύγει για το σχολείο, να αποφεύγετε να του κάνετε κριτική για τα μαλλιά του/ντύσιμο κλπ.  Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή, για να λύσετε τέτοιες διαφορές, γιατί δεν θέλετε το παιδί να φύγει για το σχολείο εκνευρισμένο, στενοχωρημένο ή και κλαμμένο.
• Μια ζεστή αγκαλιά, ένα χαμόγελο και ένα βλέμμα υπερηφάνειας είναι ό,τι χρειάζεται, για να νιώσει αποδοχή και να ξεκινήσει θετικά τη μέρα του. Βεβαίως αποφύγετε τις υπερβολές!!!

E.T. © parentbook

 Οι πρώτες μέρες στο σχολείο θέτουν τις βάσεις για το πώς θα κυλήσει η σχολική χρονιά σε πολλά επίπεδα.

Τα 3 σημαντικά θέματα που πρέπει να θεμελιώσετε είναι:

• 1ον = Η ρουτίνα του παιδιού, όταν επιστρέφει από το σχολείο στο σπίτι - η μελέτη του στο σπίτι
• 2ον = Η επικοινωνία με το παιδί
• 3ον = Η ρουτίνα του παιδιού για τον βραδινό ύπνο και το πρωινό ξύπνημα

Με άλλα λόγια αυτό που έχει σημασία στις πρώτες μέρες του σχολείου είναι να βάλουμε το παιδί σε πρόγραμμα και να μιλήσουμε αρκετά μαζί του για αυτά που κάνει και προπαντός για αυτά που νιώθει.

• Σχετικά με το 1ο σημείο θα πρέπει να έχετε υπόψη τα εξής:

Από την 1η κιόλας μέρα που θα πάρετε το παιδί από το σχολείο να του πείτε ότι ερχόμενο στο παιδί θα πρέπει να αφήσει την τσάντα του στο τραπέζι/γραφείο όπου θα μελετά, κατόπιν να πλένει τα χέρια του και να κάθεται για φαγητό. Στη συνέχεια και αφού ξεκουραστεί για 20 λεπτά (όχι βλέποντας τηλεόραση, αλλά χαλαρώνοντας λίγο μαζί σας με ψιλοκουβεντούλα), θα πρέπει να ανοίξει την τσάντα του και να ελέγξει τι έχει σημειώσει στο Πρόχειρό του, ώστε να ετοιμάσει τα μαθήματα της επόμενης μέρας. Ακόμα κι αν το παιδί πηγαίνει Α' Δημοτικού, θα πρέπει να επιμείνετε σε αυτή τη σειρά των ενεργειών και να μην αφήσετε περιθώρια π.χ. το παιδί να πετά την τσάντα δεξιά κι αριστερά, κατόπιν να βλέπει 2 ώρες τηλεόραση και μετά να ανοίγετε εσείς πρώτοι την τσάντα του και να κάθεστε δίπλα του για να ανοίξει τα βιβλία του.

Μην παραλείψετε να διαβάστε την ενότητα "Η μελέτη στο σπίτι", για να δείτε τις συμβουλές μας για το ρόλο των γονιών κατά την καθημερινή προετοιμασία του παιδιού για το σχολείο.

• Σχετικά με το 2ο σημείο:

Είναι σημαντικό από τις πρώτες μέρες κιόλα της σχολικής χρονιάς να εδραιώνετε τρόπους επικοινωνίας με το παιδί σας. Όσο πιο άνετα αισθάνεται το παιδί να σας μιλά για αυτά που κάνει στο σχολείο, τόσο καλύτερα θα μπορείτε να το υποστηρίζετε ειδικά στη φάση προσαρμογής (π.χ. Α' Δημοτικού, αλλαγή σχολείου). Να θυμάστε 2 πράγματα:

(α) η κουβέντα που κάνουμε με το παιδί θα πρέπει να μην επικεντρώνεται μόνο στο τι έμαθε, αλλά να αφορά και στις σχέσεις του με τα υπόλοιπα παιδιά και τις διαδικασίες με τις οποίες μετέχουν στη σχολική ζωή (π.χ.πώς περνούν στο διάλειμμα, με ποια από τα παιδιά τις τάξεις κάνει παρέα). Το βασικό είναι το παιδί να αρχίσει να γίνεται ενεργό μέλος της ομάδας των παιδιών μέσα στην τάξη του και να νιώθει καλά όταν είναι μαζί τους.

(β) η κουβέντα που κάνουμε με το παιδί προϋποθέτει τη διάθεση του παιδιού να μας μιλήσει (στην ουσία να απαντήσει στις ερωτήσεις μας). Μπορούμε να κάνουμε εμείς την αρχή μιλώντας του για το τι κάναμε και πώς κύλησε η μέρα μας (αμβλύνοντας φυσικά όσα μας ταλαιπώρησαν). Όμως, ας έχουμε υπόψη ότι για τα περισσότερα παιδιά και προαντός για τα εσωστρεφή, είναι προτιμότερο να τ' αφήνουμε να χαλαρώσουν πρώτα στο σπίτι και να μην τα βομβαρδίζουμε με ερωτήσεις μόλις επιστρέφουν από το σχολείο.

Επίσης, κάντε κλικ ΕΔΩ για να δείτε τις συμβουλές μας για το πώς μπορείτε να δημιουργήσετε στο παιδί τη διάθεση να σας μιλήσει για τη μέρα του στο σχολείο.

• Σχετικά με το 3ο σημείο:

Μπορείτε να (ξανα)διαβάσετε την ενότητα Ρουτίνες: τι, γιατί και πώς για να δείτε πώς θα  διαμορφώσετε και θα εδραιώσετε μια ρουτίνα. Επίσης, δείτε στο Πώς να μάθετε στο παιδί σας ν' ακολουθεί μια ρουτίνα απλούς τρόπους για να βοηθήσετε το παιδί να αυτο-οργανώνεται κάθε πρωί πριν φύγει για το σχολείο.

E.T. © parentbook

Το παραμύθι μπορεί να λειτουργήσει πολυδιάστατα.

Το παιδί μέσα από την ιστορία του παραμυθιού το παιδί μαθαίνει για άλλους τόπους κι εποχές, αποκτά κοινωνικές εμπειρίες, βιώνει συναισθήματα, παρακολουθεί και κρίνει χαρακτήρες και συμπεριφορές, συνάγει συμπεράσματα και κατανοεί λογικές σχέσεις.

Επομένως, το παραμύθι πέρα από την άσκηση στην κατανόηση του λόγου και τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου, βοηθά το παιδί να μάθει να ακούει και να σκέφτεται γι’ αυτό που ακούει. Η καθοδήγηση του γονιού σε αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική και γίνεται με τις κατάλληλες ερωτήσεις ή απλά σχόλια.

Στις προτάσεις που παρουσιάζουμε παρακάτω, σας δείχνουμε απλές τεχνικές με τις οποίες ακόμα και ένα παραμύθι χιλιοειπωμένο μπορεί να γίνει ένα εργαλείο για να καλλιεργήσουμε στο παιδί την αφηγηματική ικανότητα, τη φαντασία, την ευρηματικότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, την αυτοπεποίθηση και την κριτική ικανότητα.

Κάντε κλικ ΕΔΩ για να δείτε 10 απλές τεχνικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε για να βάλουμε το παιδί μέσα στη διαδικασία της αφήγησης του παραμυθιού και να χρησιμοποιήσουμε αυτά που θα μας πει για να εμπλουτίσουμε το «κείμενο» του βιβλίου.

E.T. © parentbook

--------------------

Κάντε κλικ στο Παραμύθια για να ακούσετε το παραμύθι «Η γέρικη Βελανιδιά» (θα ακούσετε τη δική μου απόπειρα με τις κόρες μου ηλικίας 3,5 και 6 ετών) και θα πάρετε μία γεύση από το πώς «διαβάζουμε τα παραμύθια στο σπίτι μας».

Μπορείτε να μας στείλετε προτάσεις, ηχητικά αρχεία ή και βίντεο με τις δικές σας αφηγήσεις στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..