Ένας περίπατος και παιχνίδι με το παιδί έξω στη φύση σημαίνει πολλά για την ανάπτυξή του σε όλα τα επίπεδα. Μια βόλτα στο πάρκο της γειτονιάς, ένας περίπατος στο δάσος ή ακόμα και μια εξερεύνηση στην αυλή της πολυκατοικίας είναι κάθε φορά πολύτιμη εμπειρία για το παιδί μας. Χαρείτε το μαζί με το παιδί σας και ανακαλύψτε τα πολλαπλά οφέλη που έχει.
Η επαφή με τον εξωτερικό χώρο του σπιτιού, της γειτονιάς αλλά και της πόλης βοηθά το παιδί να έρθει σε επαφή με το σώμα του και με τον κόσμο. Τι πρέπει να θυμάστε;
1) Αφήστε το παιδί ελεύθερο να κινηθεί: να τρέξει, να πηδήξει, να κάνει αλματάκια, να αγγίξει. να τσαλαβουτήσει σε λακούβες με νερό, να σκάψει.
2) Δώστε στο παιδί χρόνο κι ακολουθήστε το στην αναζήτησή του: Μπορεί εσάς να σας γοητεύει να παρατηρείτε τα φυτά, αλλά το παιδί σας να θέλει με τις ώρες να παρακολουθεί τα μυρμήγκια γύρω από τη φωλιά τους ή να κυνηγάει τα σύννεφα. Ακολουθήστε το στην εξερεύνησή του και δώστε του όλο τον χρόνο που θέλει. Την επόμενη φορά κάτι άλλο θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον και θα μονοπωλήσει την κουβέντα σας. Δεν υπάρχει λόγος να τραβήξετε την προσοχή του σε κάτι συγκεκριμένο. Αφήστε το να σας οδηγήσει εκείνο.
Τα ερεθίσματα που δέχεται το παιδί από το φυσικό περιβάλλον είναι πολλά και βοηθούν στο να δημιουργούνται συνάψεις στον εγκέφαλο από την ηλικία ήδη του ενός (1) έτους. Στην προσχολική ηλικία η επαφή με τη φύση βοηθά το παιδί να αναπτύσσει ικανότητες βασικές για τη σχολική ζωή:
- Αρχίζει να προσέχει και να διακρίνει αποχρώσεις / ήχους / υλικά
- Αρχίζει να παρατηρεί διαφορές και ομοιότητες (π.χ. άλλο ένας σπόρος, άλλο ένα βελανίδι)
- Αναπτύσσει προμαθηματικές έννοιες
- Αναπτύσσει λεξιλόγιο
- Συσχετίζει τις παρατηρήσεις του και του γεννιούνται ερωτήματα που γίνονται αφορμή για να μάθει περισσότερα για τον κόσμο
- Ανακαλύπτει τη σχέση του με τη φύση.
Με έναν περίπατο στο πάρκο τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ καλύτερα τον κόσμο. Για παράδειγμα, όταν περπατούν σε ανώμαλο έδαφος, νιώθουν την αίσθηση και αντιλαμβάνονται καλύτερα την έννοια της ισορροπίας, αποκτώντας έλεγχο του σώματός τους. Βλέπουν την ποικιλία που υπάρχει γύρω τους και οργανώνουν καλύτερα τη σκέψη τους. Αντιλαμβάνονται πόσοι άλλοι ζωντανοί οργανισμοί υπάρχουν γύρω τους.
Τι θα πρέπει να έχετε υπόψη;
Επειδή τα παιδιά μας, ειδικά στις μεγαλουπόλεις, δεν έχουν συχνά την ευκαιρία για μια μεγάλη βόλτα στη φύση και παιχνίδι στο πάρκο, είναι φυσικό τις πρώτες φορές να τρέχουν και να θέλουν να ξεδώσουν. Κι αυτό είναι απολύτως απαραίτητο, όπως θα εξηγήσουμε σε επόμενο άρθρο. Όμως, όταν η εξόρμηση στη φύση γίνεται συστηματικά, τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν ενδιαφέροντα, αρχίζουν να παρατηρούν και να αναρωτιούνται για ό,τι υπάρχει γύρω τους.
Μια εκπαιδευτικός που εφαρμόζει ανάλογα προγράμματα στο εξωτερικό εξηγεί:
«Μπορεί στις πρώτες εξορμήσεις κάποια παιδιά να επιλέξουν μόνο να τρέχουν, απολαμβάνοντας την ελευθερία τους. Κι αυτό είναι χρήσιμο και αναγκαίο. Σταδιακά αρχίζουν να παρατηρούν. Και το μόνο που έχει να κάνει ο ενήλικας (γονιός ή δάσκαλος) είναι να σταθεί κοντά του και να παρατηρήσει κι αυτός. Αργά ή γρήγορα το παιδί θα αρχίσει να μιλά για αυτό που βλέπει, να αναρωτιέται και τελικά να μαθαίνει. Μετά από λίγους μήνες οι γονείς των παιδιών έρχονται και μας λένε ‘Δεν το πιστεύω πόσα πράγματα παρατηρεί πια για τον κόσμο γύρω του’.
Στο Wisconsin το Schlitz Center αναπτύσσει προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας που έχουν ως βάση τις εξορμήσεις στη φύση. Ο μπαμπάς ενός παιδιού που παρακολουθεί αυτό το πρόγραμμα λέει: «Ο μικρός μου συνήθιζε να τσαλαπατά και να καταστρέφει ό,τι έβλεπε γύρω του. Μετά από 1 μήνα σε ένα νηπιαγωγείο όπου καθημερινά κάνουν μάθημα στο πάρκο, πήγαμε οι δύο μας βόλτα. Ξαφνιάστηκα ευχάριστα, όταν την ώρα που περπατούσαμε ο μικρός μου είπε 'Μπαμπά, πρόσεχε μην πατήσεις αυτό το λουλουδάκι'.
Μάλιστα είναι πολλές οι έρευνες που δείχνουν ότι οι βόλτες και οι εξορμήσεις των παιδιών στη φύση βελτιώνουν αισθητά την ικανότητα συγκέντρωσης, ακόμα και στα υπερκινητικά παιδιά.
Στην Ελλάδα έχουμε το προνόμιο ο καιρός να είναι υπέροχος τις περισσότερες ημέρες του χρόνου. Όταν βρέχει ή έχει κρύο, αποφεύγουμε να βγάζουμε τα μικρά παιδιά έξω, ενώ μαλώνουμε τα μεγαλύτερα, επειδή θέλουν να τρέξουν στο πάρκο. Οι ειδικοί όμως εξηγούν ότι δεν υπάρχει κακός καιρός αλλά κακό ντύσιμο.
Μάλιστα, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική υπάρχουν σχολεία που βασίζουν εξ ολοκλήρου το πρόγραμμά τους σε δραστηριότητες που γίνονται έξω στη φύση. Ο καιρός – ακόμα και το χιόνι – όχι μόνο δεν τους πτοεί, αλλά γίνεται αφορμή για να μάθουν τα παιδιά ακόμα περισσότερα πράγματα. Διαβάστε εδώ πώς είναι μια τυπική μέρα σε ένα τέτοιο σχολείο και πώς οι εκπαιδευτικοί αξιοποιούν αυτές τις εξορμήσεις στη φύση!
---------------
Δρ. Εύη Τρούκη, Ερευνήτρια Επιστημών Αγωγής
