Μήπως κάθε φορά που το παιδί σας σας δείχνει τη ζωγραφιά του, ψάχνετε με αγωνία να ανακαλύψετε τυχόν κρυμμένα νοήματα και συμβολισμούς πίσω από τα σχήματα, τα χρώματα και τις μορφές των ανθρώπων που έχει χρησιμοποιήσει;
Τον τελευταίο καιρό συναντάμε συχνά δημοσιεύματα που πραγματεύονται τους συμβολισμούς στην παιδική τέχνη, τη σημασία της χρήσης των χρωμάτων και άλλα θέματα που σχετίζονται με την ψυχολογία στην παιδική τέχνη.
Με αφορμή τα όσα διαβάζω, επέλεξα αυτό τον μήνα να μην μιλήσω για χειροτεχνία, αλλά για τη σημασία, ή μάλλον, την ασημαντότητα τέτοιων αναλύσεων στα έργα των παιδιών μας.
Δεν αμφισβητούμε την αξία της ανάλυσης ενός έργου από ψυχολογικής σκοπιάς. Πράγματι μπορεί η ανάλυση να δώσει σε έναν επαγγελματία σημαντικές πληροφορίες, όταν συνδυάζεται με άλλα στοιχεία και με την προϋπόθεση πως εκείνος έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση. Δεν αποκλείουμε ούτε το ενδεχόμενο ένας γονέας ή εκπαιδευτικός να εισπράξει μέσα από ένα παιδικό έργο ενδείξεις (όχι όμως αποδείξεις) για ένα πιθανό πρόβλημα.
Παρ’ όλα αυτά γενικεύσεις εκλαϊκευμένης ψυχολογίας δεν χωρούν στην παιδική τέχνη, ζωγραφική και χειροτεχνία και μπορούν, αντί να ωφελήσουν, να προσθέσουν απλά άγχος στον γονέα και το παιδί χωρίς λόγο.
Θα σας το εξηγήσω με ένα παράδειγμα.
Φίλη νηπιαγωγός είδε ζωγραφιά παιδιού η οποία ήταν μια επιφάνεια βαμμένη τελείως μαύρη, με μια μορφή στο βάθος. Ανησύχησε, έχοντας στο νου της την διαδεδομένη πεποίθηση πως το μαύρο χρώμα στα παιδικά έργα δεν είναι καλό σημάδι. Ρώτησε λοιπόν το παιδί γιατί η ζωγραφιά ήταν μαύρη και εκείνο της διηγήθηκε μια ιστορία που διαδραματίζεται νύχτα στην παραλία- όνειρο; βίωμα; Δεν έχει σημασία τελικά- το παιδί απλά απέδωσε τη νύχτα με το χρώμα που του φάνηκε λογικό, το μαύρο, χωρίς κρυφό νόημα, χωρίς άλλα προβλήματα και λόγους ανησυχίας.
Ολοκληρώνοντας λοιπόν να θυμίσουμε πως η παιδική τέχνη, σε κάθε μορφή της, αποτελεί τρόπο έκφρασης και μέσο διασκέδασης, μορφή επικοινωνίας και εργαλείο ανάπτυξης της φαντασίας και άλλων δεξιοτήτων.
Οι υπερβολικές αναλύσεις σε επίπεδο ερασιτεχνικό δεν ωφελούν- αντίθετα μπορεί να αποδειχθούν βλαπτικές.
Είναι προτιμότερο να αφήνουμε το παιδί ελεύθερο να δημιουργεί και να μας περιγράφει όσα η φαντασία του πλάθει, ώστε ελεύθερα να απολαύσει την παιδική ηλικία, που το μυαλό ταξιδεύει σε κόσμους φανταστικούς και πιο ενδιαφέροντες από των ενηλίκων.
Αν παρ’ ελπίδα διαπιστώσουμε την πολύ συχνή επανάληψη ανησυχητικών για μας μοτίβων και θεμάτων ή εμμονές που καθρεφτίζονται και στη γενικότερη συμπεριφορά του παιδιού μας, είναι προτιμότερο να απευθύνουμε τους προβληματισμούς μας σε έναν ειδικό επιστήμονα. Εκείνος θα είναι σε θέση να εκτιμήσει την ύπαρξη ή όχι κάποιου προβλήματος και να μας καθοδηγήσει στον κατάλληλο τρόπο επίλυσής του.
Μαρία Δαμανάκη - Υπεύθυνη της Δημιουργικής Γωνιάς - http://www.dimiourgikigonia.gr/
