Η συμπεριφορά των γονιών επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη στάση και το συναίσθημα των παιδιών σε σχέση με την αθλητική δραστηριότητα που έχουν επιλέξει.

Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πώς ξεκινά το παιδί να ασχολείται με κάποιο άθλημα; Προηγείται κάποια συζήτηση κατά την οποία το παιδί ερωτάται για το τι πραγματικά θέλει; Η επιλογή αθλήματος είναι δική του επιλογή ή αποφασίζουν οι γονείς «για το καλό του», όπως συνηθίζουμε να λέμε; Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές οι γονείς στρέφουν τα παιδιά σε δραστηριότητες που οι ίδιοι ήθελαν να κάνουν όταν ήταν παιδιά και για κάποιο λόγο δεν τα κατάφεραν. Αν όμως οι γονείς έχουν αποφασίσει μόνοι τους ή έχουν πείσει το παιδί χωρίς το ίδιο να θέλει πραγματικά είναι πιθανό το τελευταίο να βιώνει την άθληση ως αγγαρεία παρά ως κάτι ευχάριστο. Ενδεχομένως να αρνείται να πάει ή η επίδοσή του να μην είναι η αναμενόμενη (σύμφωνα με τις απαιτήσεις των μεγάλων).

• Για αρχή χρειάζεται συζήτηση – τι θέλει το παιδί, ποια δραστηριότητα του αρέσει, τι σημαίνει ασχολούμαι με το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το τάε κβο ντο - μαθαίνω το σώμα μου, το εξασκώ, δυναμώνω, γνωρίζω φίλους, μαθαίνω να συνεργάζομαι, χαίρομαι…

Αν το παιδί θέλει να γνωρίσει ένα άθλημα ακολουθεί η διαδικασία της επιλογής. Σε ποιο χώρο θα πάει, ποιο είναι το κόστος, ποιος θα είναι ο προπονητής του. Αν π.χ. το κόστος είναι πολύ υψηλό οι γονείς θα πρέπει να εξηγήσουν στο παιδί ότι δεν μπορούν να το στηρίξουν οικονομικά συνεπώς θα πρέπει να ψάξουν για μια λύση πιο οικονομική.

• Με αυτό τον τρόπο οι μεγάλοι εισάγουν το παιδί στην πραγματικότητα – δεν έχουμε πάντα ό,τι θέλουμε, κάποιες φορές πρέπει να περιμένουμε μέχρι να κάνουμε την κατάλληλη επιλογή, ας δούμε όλοι μαζί τι άλλες επιλογές μας προσφέρονται.

Η επιλογή του προπονητή είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι σχέσεις άλλωστε στηρίζονται στη «χημεία», στο ταίριασμα. Αν οι γονείς έχουν καλή σχέση με τον προπονητή, τον εμπιστεύονται, τους εμπνέει η προσωπικότητα και η φιλοσοφία του υπάρχει το κατάλληλο έδαφος για να τον εμπιστευθεί το παιδί και να διαμορφώσει μαζί του μια σχέση εμπιστοσύνης.

• Γονείς και προπονητής θα πρέπει να είναι σύμμαχοι στα μάτια του παιδιού. Διαφορετικά, αν άλλα λέει ο προπονητής και άλλα οι γονείς το παιδί μπερδεύεται, αγωνιά και ενδόμυχα αισθάνεται ότι πρέπει να πάρει «θέση» και να υποστηρίξει τη μία ή την άλλη πλευρά.

Οι προσδοκίες, οι αξίες και οι αντιλήψεις των γονιών επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη στάση και τα συναισθήματα του παιδιού σε σχέση με το εκάστοτε άθλημα. Καλό είναι οι γονείς να θέτουν ερωτήσεις στον εαυτό τους ειδικά όταν τα παιδιά δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους. Τι είναι πιο σημαντικό για εμένα ως γονιό; Με ενδιαφέρει η επίδοση ή θέλω το παιδί μου κυρίως να χαίρεται αυτό που κάνει και να αποκτά νέες εμπειρίες; Αν το παιδί δεν έχει την επίδοση που θέλω εξακολουθεί να αξίζει για μένα το ίδιο; Η ήττα είναι ταυτόσημη με την αποτυχία του παιδιού ή του γονιού που κάτι «έκανε λάθος» ή ευκαιρία για νέα μάθηση; Τι σημαίνει για εμένα ως γονιό «ανταγωνισμός», «ισότητα», «συνεργασία»; Τέτοια ερωτήματα βοηθούν το γονιό να παίρνει μια ξεκάθαρη θέση από την οποία θα μπορεί να στηρίξει το παιδί του.

• Οι αξίες, οι αντιλήψεις και τα πιστεύω των γονέων είναι πληροφορίες που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τα παιδιά. Ένα παιδί π.χ. έχει μάθει μέσα στην οικογένεια ότι όταν θέλω να φτάσω ένα στόχο κάνω μικρά βήματα, βάζω μικρότερους στόχους για να τα καταφέρω. Αν τελικά δε φτάσω στην κορφή του βουνού δε σημαίνει ότι δεν προσπάθησα ή δεν έχω αξία. Ίσως χρειάζεται να κάνω μια στάση, να πάρω δυνάμεις και να συνεχίσω.

Κάθε φορά που ξεκινάμε κάτι καινούριο έχουμε προσδοκίες για αυτό. Έτσι και οι γονείς μπορεί να κάνουν σχέδια για το παιδί, να θέλουν να τα καταφέρει, να κερδίσει, πιθανά να γίνει γνωστός, να ξεχωρίσει…

Ας έχουμε όμως κατά νου ότι τα παιδιά είναι παιδιά και αυτό που κυρίως έχουν ανάγκη είναι να παίξουν και να χαρούν. Αυτό είναι το καλύτερο μονοπάτι που οδηγεί σε μια μάθηση χωρίς βαρίδια.

 
--------------------------------
Ράνια Φιλίνδρα
Ψυχολόγος-Oικογενειακή θεραπεύτρια
τηλ. επικ. 693-6611493

Για τους αυτιστικούς μαθητές με ή χωρίς λόγο, ως επίσημη γλώσσα αναγνωρίζεται η Νέα Ελληνική, η οποία προσλαμβάνεται και εκφέρεται με την προφο­ρική της μορφή, με τη γραπτή της μορφή ή/και με τη μορφή συμβόλων-εικόνων. Επιθυμητή προϋπόθεση για την τοποθέτηση εκπαιδευτικών και ΕΕΠ στις ειδικές σχολικές μονάδες για τον αυτισμό, επιπλέον των άλλων προσόντων, ορίζεται και η εξειδίκευση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών σε τροποποιημένες-υποβοηθούμενες μορφές επικοινωνίας.

Με βάση τους ιδιαίτερους κοινωνικούς περιορισμούς που επιβάλλει ο αυτισμός ως αναπηρία στους μαθητές, η φοίτησή τους στις εκπαιδευτικές δομές μπορεί να γίνεται ως εξής:

α) Οι αυτιστικοί μαθητές υψηλής λειτουργικότητας (σύνδρομο Asberger) μπορούν να φοιτούν στις σχολικές τάξεις του Γενικού Σχολείου υποστηριζόμενοι από τον εκπαιδευτικό της τάξης και κατά περίπτωση, με βάση τη γνωμάτευση του οικείου ΚΕΔΔΥ, με παράλληλη στήριξη από εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής, ο οποίος διαθέτει κατά προτίμηση εξειδίκευση στον αυτισμό.

β) Οι αυτιστικοί μαθητές μέσης και χαμηλής λειτουρ­γικότητας μπορούν να φοιτούν στα Τμήματα Ένταξης των Γενικών Σχολείων και να παρακολουθούν κοινό και εξειδικευμένο αναλυτικό πρόγραμμα με παράλλη­λη στήριξη από εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής, ενώ στις σοβαρότερες των περιπτώσεων μπορούν να φοιτούν σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής με κατεύθυνση τον αυτισμό.

γ) Οι παράλληλες στηρίξεις των αυτιστικών μαθητών διακόπτονται μόνο κατόπιν γνωμοδότησης του οικεί­ου ΚΕΔΔΥ και της γνώμης των γονέων. Η παράλληλη στήριξη των αυτιστικών μαθητών μπορεί επίσης να υλοποιείται και από ειδικό βοηθό που εισηγείται και διαθέτει η οικογένεια του μαθητή, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του Διευθυντή της Σχολικής μονάδας και του Συλλόγου Διδασκόντων.

δ) Σε περίπτωση αυτισμού που συνοδεύεται από βαριά νοητική υστέρηση, η φοίτηση των μαθητών εξυπηρε­τείται από σχολεία ή τμήματα που λειτουργούν είτε ως αυτοτελή είτε ως παραρτήματα άλλων σχολείων σε νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης, ιδρύματα αγωγής ανηλίκων, ιδρύματα χρονίως πασχόντων ή Υπηρεσίες εκπαίδευσης και αποκατάστασης των Μονάδων Ψυχι­κής Υγείας, εφόσον σε αυτά διαβιούν άτομα σχολικής ηλικίας με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Οι περιγραφές αυτιστικών συμπτωμάτων συνήθως βασίζονται σε κλινικές παρατηρήσεις πάνω στην εξωτερική συμπεριφορά των αυτιστικών παιδιών.  Περιγράφονται δηλαδή τα συμπτώματα που οι άλλοι (π.χ. γονείς, δάσκαλοι) βλέπουν.
 
Το ερώτημα λοιπόν είναι  «Πώς θα μιλούσε για τον εαυτό του ένα αυτιστικό παιδί;»
 
 
Η δυνατότητα να παρατηρεί και να περιγράφει κανείς τον εαυτό του σπανιότατα επιτυγχάνεται από ένα αυτιστικό παιδί. Γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική η μαρτυρία ενός αυτιστικού ατόμου που σε η που σε ηλικία 31 ετών έδωσε μια πλήρη περιγραφή της εσωτερικής ζωής, των συναισθημάτων και των προβλημάτων του όπως τα έζησε ο ίδιος.
Το άτομο αυτό σε ηλικία 4 ετών είχε ορθώς διαγνωσθεί αυτιστικό από τον L. Kanner.  Η μετέπειτα εξέλιξή του - παρακολούθησε ακόμα και πανεπιστημιακά μαθήματα - δείχνει ότι οι αναμνήσεις του από την παιδική του ηλικία είναι αξιόπιστες.
 
«Σύμφωνα με τον J., οι παιδικές του εμπειρίες θα μπορού­σαν να συνοψισθούν με δύο λέξεις: σύγχυση και τρόμος. Το θέμα που ερχόταν και επανερχόταν στην αφήγηση των αναμνή­σεων του ήταν ότι ζούσε σε έναν τρομακτικό κόσμο που του παρείχε οδυνηρά ερεθίσματα τα οποία δεν μπορούσε να ελέγξει. Οι θόρυβοι ήταν ανυπόφορα δυνατοί, οι οσμές συντρι­πτικά έντονες. Τίποτα δεν φαινόταν σταθερό, όλα ήταν απρό­βλεπτα και παράξενα.
 
Τα έμψυχα πράγματα ήταν ένα ιδιαίτερο πρόβλημα. Τους σκύλους τους θυμόταν σαν αφύσικα και τρομακτικά όντα. Όταν ήταν παιδί, νόμιζε ότι τα σκυλιά είχαν κάποια ανθρώπινη υπόσταση (αφού κινούνταν με τη δική τους θέληση), κι όμως δεν ήταν πραγματικά ανθρώπινα όντα, ένα αίνιγμα που τον έκανε να απορεί. Ήταν ιδιαίτερα απρόβλεπτα, μπορούσαν να κινηθούν απότομα, χωρίς να τα προκαλέσει κανείς. Σήμερα ο J. έχει φοβία για τους σκύλους.
 
Φοβόταν επίσης τα άλλα παιδιά, με την ιδέα ότι θα του έκαναν κακό με κάποιο τρόπο. Δεν μπορούσε ποτέ να προβλέ­ψει ούτε να καταλάβει τη συμπεριφορά τους. Το δημοτικό σχολείο το θυμάται σαν μια φρικιαστική εμπειρία. Η αίθουσα ήταν γι αυτόν μια ολοκληρωτική σύγχυση και ένιωθε κάθε στιγμή ότι θα κατέρρεε.
 
Υπήρχαν όμως και καλές στιγμές. Του άρεσε να πηγαίνει στο μπακάλικο της γειτονιάς με τη μητέρα του όπου μπορούσε να κοιτάζει τις ετικέτες των τροφών και τις τιμές τους. Θυμόταν επίσης ότι του άρεσε να περιστρέφει αντικείμενα παρόλο που δεν μπορούσε να περιγράψει την ευχαρίστηση που του έδινε αυτή η πράξη. Η ζωή του φάνηκε να αλλάζει σημαντικά, όταν ανακάλυψε τους πίνακες πολλαπλασιασμού σε ηλικία περίπου 8 ετών. Αρνήθηκε ότι η αριθμητική τον βοήθησε να βάλει κάποια τάξη στον κόσμο του. Είπε ότι απλώς του άρεσε να δουλεύει με αριθμούς.
 
Κατά τον ίδιο τρόπο, δεν μπορούσε να εξηγήσει γιατί του άρεσε να διατηρεί το περιβάλλον του αμετάβλητο, λέγον­τας πως έτσι έπρεπε να είναι. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν μίλησε καθόλου για οποιαδήποτε σχέση με μέλη της οικογένειάς του, όταν έφερνε στο νου του την παιδική του ζωή. Τα πρόσωπα φαίνονταν να έχουν λίγη σημασία».
 
Πηγή: J. R. Bemporad  «Adult recollections of a formerly autistic child» στο περιοδικό Journal of Autism and Developmental Disorders, 1979, 9, 179-197 (αναφ. σε Εξελικτική Ψυχοπαθολογία, Τόμος Α, Η. Γ. Μπεζεβέγκης, Αθήνα, 1989).

την ζωγραφική, την μουσική, την φωτογραφία και την γλυπτική.

Τα συμπτώματα είναι πολλά και ποικίλα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ένα άτομο

πρέπει να τα έχει όλα για να διαγνωστεί ως άτομο με δυσλεξία.

Τα κυριότερα αναγνωστικά λάθη των δυσλεξικών μαθητών είναι τα εξής (πηγή: Πόρποδας, 1992, Δυσλεξία, Η ειδική διαταραχή στη μάθηση του γραπτού λόγου):

• Δυσκολία στη διάκριση διαφορετικών λέξεων που περιλαμβάνουν τα ίδια γράμματα (π.χ. ΤΗΣ-ΣΤΗ)
• Δυσκολία στην ανάγνωση και προφορά ασυνήθιστων λέξεων
• Λαθεμένη προφορά φωνηέντων
• Καθρεφτική ανάγνωση (π.χ. τη λέξη ΧΑ τη διαβάζει ΑΧ)
• Παρεμβολή άσχετων φωνημάτων στην ανάγνωση λέξεων
• Ενδεχόμενη αντικατάσταση μιας λέξης από άλλη με παρόμοια σημασία (π.χ. Σκοτεινός-Μαύρος)

Δεδομένου ότι η σχολική εκπαίδευση στηρίζεται στην κατάκτηση του γραπτού λόγου, το στοίχημα στο σπίτι πρέπει να είναι η ενασχόληση του παιδιού με την ανάγνωση και τη γραφή κατά τρόπο που να ευχαριστεί το παιδί.
Αυτή η ενασχόληση πρέπει να γίνεται σε καθημερινή βάση, σε ευχάριστο κλίμα και με γνώμονα τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας με βάση το φύλο και την ηλικία του.

Το σημείο-κλειδί λοιπόν είναι η ανάγνωση ενός βιβλίου να μπει στην καθημερινότητα του παιδιού ως μια δραστηριότητα χαλαρωτική και όχι ως καταναγκαστικό έργο.

Δείτε 7 ενδεικτικούς τρόπους, για να πετύχετε κάτι τέτοιο:

1. Σε καθημερινή βάση να διαβάζετε φωναχτά στο παιδί και να διαβάζετε μαζί με το παιδί διαφορετικά είδη γραπτού λόγου.Ποια είναι τα ενδιαφέροντα του παιδιού ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του; Το ποδόσφαιρο; Το μπάσκετ; Ένα συγκεκριμένο ηλεκτρονικό παιχνίδι; Το μπαλέτο; Καθίστε μαζί στον καναπέ και διαβάστε κάτι σχετικό στην εφημερίδα, σε περιοδικό ή στο Internet. Πρώτα θα το διαβάσετε εσείς και μετά το παιδί. Στη διάρκεια που το παιδί διαβάζει να έχετε υπόψη τα εξής:

• Καλό είναι να δείχνετε με το δάχτυλό σας κάτω από κάθε συλλαβή.
• Στις δύσκολες λέξεις όπου το παιδί κολλά, ας πείτε εσείς πρώτα τη λέξη σωστά και μετά βάλτε το παιδί να την πει 3 φορές. Ζητήστε από το παιδί να ξαναδιαβάσει ολόκληρη την πρόταση με τη νέα λέξη.
• Δείξτε ενδιαφέρον για το περιεχόμενο και όχι για το πώς το παιδί διαβάζει (δηλ. εάν αργεί, κάνει λάθη κλπ). Έτσι, θα το βοηθήσετε να επικεντρωθεί στην κατανόηση του περιεχομένου. Συζητείστε μαζί για αυτό που διαβάσατε. Πείτε τη γνώμη σας, εάν συμφωνείτε ή όχι, εάν θεωρείτε ωραίο το κείμενο και γιατί κλπ.
• Προτείνετε στο παιδί να βρει και άλλες σχετικές πηγές για το θέμα που σας ενδιαφέρει.

2. Δείξτε στο παιδί πώς να κάνει διάλογο με το κείμενο.

Εάν το κείμενο που διαβάζει το παιδί είναι μια αφήγηση, ο διάλογος με το κείμενο μπορεί να βασίζεται σε ερωτήσεις όπως:

• Πού βρισκόμαστε και πότε;
• Ποιος είναι ο ήρωας;
• Τι υπάρχει γύρω-γύρω;
• Τι έχει γίνει ως τώρα;
• Τι μπορεί να συμβεί μετά;
• Τι κοινό έχει αυτό που διαβάζω με τη δική μου ζωή.

Εσείς θα πρέπει να γίνετε το υπόδειγμα. Να διαβάζετε δηλαδή φωναχτά και να επεξεργάζεστε φωναχτά το κείμενο. Μπορείτε να το κάνετε αυτό με κάθε είδος κειμένου που διαβάζετε, π.χ. την Κυριακή που διαβάζετε εφημερίδα.

3. Παίξτε με συνταγές μαγειρικής.

Ζητήστε από το παιδί να σας διαβάζει τη συνταγή για ένα κεϊκ την ώρα που το φτιάχνετε. Έτσι, θα χρειαστεί να σας το διαβάσει μια φορά στην αρχή και εν συνεχεία πολλές φορές βήμα-βήμα. Κάθε τόσο θα του λέτε να σας ξαναδιαβάσει το π.χ. το βήμα 3 που δεν θυμάστε ή να υπολογίσει τη δόση που χρειάζεται. Έτσι, το παιδί θα ασκείται και στη γλώσσα και στα μαθηματικά, χωρίς να το αντιλαμβάνεται.

4. Παίξτε με κατασκευές και οδηγίες χρήσης.

Μπορείτε να εμπλέξετε το παιδί σε κατασκευές. Βρείτε κατασκευές στο Internet που το ενδιαφέρουν. Τυπώστε τις οδηγίες και μαζί με το παιδί ασχοληθείτε για την κατασκευή.

5. Ζητήστε από το παιδί να γράφει λίστες.

Για να ασκηθεί το παιδί στο γραπτό λόγο μπορείτε να του ζητάτε να γράφει εκείνο τη λίστα π.χ. για τα ψώνια. Οπότε καλό είναι να επινοείτε λίστες. Ακόμα κι όταν δεν σας χρειάζεται πραγματικά μια λίστα, προσποιηθείτε ότι θέλετε τη βοήθεια του παιδιού (Π.χ. λίστα με τις εβδομαδιαίες δουλειές για το σπίτι) ή παίξετε παιχνίδια (π.χ. γράφουμε τη λίστα με τα αγαπημένα μας 5 χρώματα).

6. Παίξτε επιτραπέζια και ειδικά Scrabble.
7. Ενθαρρύνετε το παιδί να γράφει ημερολόγιο.